[101 Bài Học Giúp Bạn Trở Thành Huấn Luyện Viên Giao Dịch Của Chính Mình] - Bài 17: Làm gì khi nỗi sợ chiếm lấy bạn?

Xin chào cả nhà!

Brett Steenbarger là một trong những chuyên gia hàng đầu về tâm lý giao dịch, với nhiều năm kinh nghiệm huấn luyện các trader chuyên nghiệp và chia sẻ kiến thức qua các cuốn sách kinh điển như cuốn "The Psychology of Trading" và "Enhancing Trader Performance".

Trong cuốn "The Daily Trading Coach", ông mang đến một hướng tiếp cận thực tiễn, giúp các trader tự trở thành huấn luyện viên của chính mình để phát triển kỹ năng, rèn luyện tư duy và cải thiện hiệu suất giao dịch.




Với 101 bài học súc tích, cuốn sách này không chỉ cung cấp những chiến lược tâm lý, mà còn hướng dẫn bạn những phương pháp áp dụng ngay vào thực tế giao dịch hàng ngày.

Series này sẽ giúp bạn khám phá những bài học quan trọng từ cuốn "The Daily Trading Coach" và cách tận dụng chúng để nâng cao hiệu quả giao dịch cũng như phát triển bản thân một cách toàn diện.

Hãy cùng bắt đầu hành trình trở thành một nhà giao dịch với tâm lý vững vàng và kỷ luật hơn nhé!


Mục tiêu của cuốn "The Daily Trading Coach" là dạy bạn càng nhiều càng tốt về việc tự huấn luyện, để bạn có thể tự hướng dẫn bản thân đến thành công trên thị trường tài chính. Từ khóa quan trọng trong tiêu đề là “Hàng Ngày.” Cuốn sách này được thiết kế để trở thành một tài liệu mà bạn có thể sử dụng mỗi ngày nhằm phát huy thế mạnh và khắc phục điểm yếu của mình.

Sau khi viết hai cuốn sách—"The Psychology of Trading" (Tâm Lý Giao Dịch) và "Enhancing Trader Performance" (Nâng Cao Hiệu Suất Giao Dịch)—cùng với hơn 1.800 bài viết trên blog TraderFeed (www.traderfeed.blogspot.com/), tôi từng nghĩ rằng mình đã bao quát khá đầy đủ lĩnh vực tâm lý giao dịch. Tuy nhiên, chỉ ba năm sau khi xuất bản cuốn sách về hiệu suất giao dịch, tôi lại một lần nữa cầm bút (điện tử) để hoàn thành bộ ba cuốn sách về tâm lý giao dịch, lần này tập trung vào quá trình tự huấn luyện.

Hai thực tế đã dẫn đến sự ra đời của cuốn "The Daily Trading Coach". Trước hết, khi xem xét lưu lượng truy cập trên blog TraderFeed, tôi nhận thấy rằng một lượng lớn độc giả—khoảng một phần ba—truy cập trang web trong vòng một giờ trước khi thị trường mở cửa. Điều này khiến tôi thấy thú vị, vì hầu hết các bài viết trên blog không cung cấp lời khuyên giao dịch cụ thể. Thay vào đó, chúng tập trung vào các chủ đề về tâm lý và hiệu suất giao dịch—những nội dung có giá trị bất kể thời gian nào trong ngày.

Khi tôi hỏi một nhóm độc giả đáng tin cậy về xu hướng này, họ trả lời rằng họ đang sử dụng blog như một dạng “huấn luyện viên giao dịch thay thế.” Việc đọc lại các bài viết giúp họ nhắc nhở bản thân về kế hoạch và ý định trước khi bước vào “chiến trường tài chính.” Điều này càng được củng cố khi tôi thu thập số liệu thống kê về những bài viết phổ biến nhất trên blog. Phần lớn trong số đó là những bài viết thực tiễn về tâm lý giao dịch. Hầu hết đều có nội dung mang tính động viên, dù đôi khi thách thức những giả định của người đọc. Có vẻ như các nhà giao dịch đang tìm kiếm sự hướng dẫn và phần nào đó tìm thấy nó trong blog.

Thực tế thứ hai định hình nên cuốn sách này là sự phát triển của xuất bản điện tử và những thay đổi nhanh chóng trong ngành xuất bản. Cho đến thời điểm đó, số lượng sách điện tử (e-book) dành cho các nhà giao dịch vẫn còn rất ít. Ngay cả khi có, chúng cũng chỉ đơn thuần là phiên bản điện tử của sách in. Dù xuất bản điện tử mang lại sự tiện lợi và hấp dẫn, hầu hết các nhà giao dịch mà tôi tham khảo ý kiến đều không chủ động tìm kiếm hoặc sử dụng e-book. Lý do phổ biến nhất là họ không muốn dành hàng giờ ngồi trước màn hình để đọc thông tin sau cả một ngày giao dịch căng thẳng. Tôi nhanh chóng nhận ra rằng những người tham gia thị trường tài chính không sử dụng phương tiện điện tử theo cùng cách họ tiếp cận sách in. Điều đó khiến tôi suy nghĩ về việc viết một cuốn sách theo một cách khác—một cuốn sách phù hợp hơn với kỷ nguyên xuất bản điện tử nhưng cũng có thể sử dụng dưới dạng bản in.

Khi kết hợp hai quan sát trên, bạn sẽ hiểu được tầm nhìn dẫn đến cuốn sách này: một "huấn luyện viên giao dịch trong một cuốn sách" mà bạn có thể dễ dàng đọc trên màn hình cũng như trên giấy. Mục tiêu là tích hợp nội dung từ blog và sách, tạo ra những “bài học” thực tế giúp nhà giao dịch trở thành huấn luyện viên của chính mình. Cuốn "The Daily Trading Coach" gồm 101 bài học, mỗi bài dài vài trang. Mỗi bài học tuân theo một cấu trúc chung: xác định một thách thức trong trading, đề xuất cách tiếp cận để vượt qua thử thách đó, và cung cấp một bài tập hoặc nhiệm vụ cụ thể để thực hành.

Các chương của sách độc lập với nhau: bạn có thể đọc theo thứ tự hoặc sử dụng mục lục để tìm ngay bài học phù hợp nhất với tình huống giao dịch hiện tại của bạn. Không giống như một cuốn sách truyền thống mà bạn đọc từ đầu đến cuối trong vài lần ngồi đọc, cuốn sách này được thiết kế để bạn tiếp thu từng bài học một, áp dụng vào quá trình phát triển bản thân với tư cách một nhà giao dịch. Giống như blog, nó là một lời nhắc nhở trên màn hình về những điều bạn nên làm khi bạn ở trạng thái tốt nhất. Nhưng hơn cả blog, đây còn là một lộ trình với những hiểu biết thực tế và công cụ giúp bạn khám phá và phát huy tối đa khả năng của chính mình.

Tham vọng của tôi là gói gọn trong 101 bài học này nhiều kiến thức hữu ích và phương pháp thực tiễn hơn những gì bạn có thể nhận được từ nhiều hội thảo đắt tiền hay các buổi huấn luyện cá nhân, mà với chi phí thấp hơn rất nhiều. Thường thì, mục tiêu của các nhà tổ chức hội thảo và huấn luyện viên là biến bạn thành khách hàng lâu dài. Nhưng mục tiêu của cuốn sách này hoàn toàn ngược lại: cung cấp cho bạn công cụ để tự trở thành huấn luyện viên của chính mình, giúp bạn phát triển cả về mặt nghề nghiệp lẫn cá nhân. Nói cách khác, đây là một cuốn cẩm nang về tâm lý giáo dục—một hướng dẫn thực tế để cải thiện bản thân và nâng cao hiệu suất của bạn.

Nhìn vào mục lục, bạn sẽ thấy rằng mỗi chương trong số 10 chương đều chứa 10 bài học. Các chương này bao quát nhiều chủ đề liên quan đến tâm lý và hiệu suất giao dịch, bao gồm các bài học cụ thể về cách áp dụng các phương pháp trị liệu tâm lý ngắn hạn theo hướng phân tâm học, nhận thức và hành vi để thay đổi các mô thức hành vi tiêu cực và hình thành những thói quen tích cực mới.

Hai chương cuối đặc biệt thú vị: Chương 9 bao gồm quan điểm tự huấn luyện từ 18 nhà giao dịch thành công, những người thường xuyên chia sẻ công việc của họ trực tuyến. Chương 10 thực hiện lời hứa lâu năm với độc giả của TraderFeed, hướng dẫn cách nhận diện mô hình lịch sử trong giao dịch bằng Excel. Mỗi bài học đều đi kèm với bài tập và gợi ý thực hành (“Coaching Cues”) giúp bạn áp dụng ý tưởng vào thực tế.

Vâng, mục tiêu của cuốn sách là giúp bạn trở thành huấn luyện viên giao dịch của chính mình. Nhưng nếu nhìn kỹ vào tiêu đề các chương và bài học, bạn sẽ nhận ra rằng mục đích lớn hơn của nó là giúp bạn tự huấn luyện bản thân trong cuộc sống. Những thử thách và sự không chắc chắn mà ta đối mặt khi giao dịch—việc theo đuổi phần thưởng trong khi chấp nhận rủi ro—cũng xuất hiện trong sự nghiệp và các mối quan hệ cá nhân, không chỉ trong thị trường tài chính. Những kỹ thuật giúp bạn làm chủ bản thân với tư cách một nhà giao dịch cũng sẽ hữu ích trong mọi lĩnh vực khác của cuộc sống. Theo nghĩa đó, mục tiêu không chỉ là kiếm tiền trên thị trường, mà là thịnh vượng trong mọi khía cạnh của cuộc sống. Nếu cuốn sách này có thể trở thành một công cụ giúp bạn đạt được sự thịnh vượng, cả trong và ngoài thị trường tài chính, tôi sẽ rất lấy làm vinh hạnh.





Quá ít người trong chúng ta thực sự hóa thân vào những lý tưởng của chính mình. Chúng ta có điểm mạnh và tài năng, ước mơ và khát vọng. Nhưng nếu nhìn vào từng giờ, từng ngày, không nhiều lý tưởng trong số đó được thể hiện một cách cụ thể. Ngày tháng trôi qua, rồi thành năm, và—tại một thời điểm nào đó đầy tiếc nuối—chúng ta ngoái nhìn cuộc đời và tự hỏi nó đã trôi đi đâu mất.

Điều đó có thể là bạn—một người trung niên nhìn lại quá khứ và nghĩ: "Lẽ ra tôi có thể đã trở thành một người xuất chúng." Hoặc, bạn có thể chọn một kịch bản khác cho cuộc đời mình. Bạn có thể trở thành diễn viên chính của lý tưởng và hiện thực hóa chúng.

Nếu bạn nghĩ rằng đây là một phần mở đầu kỳ lạ cho một cuốn sách về giao dịch, bạn đã đúng. Cuốn sách này không bắt đầu với cung và cầu, mô hình giao dịch hay quản lý vốn. Nó bắt đầu với bạn và những gì bạn muốn từ cuộc sống. Trong ngữ cảnh này, trading không chỉ đơn thuần là mua, bán và phòng vệ rủi ro: nó là một phương tiện để làm chủ bản thân và phát triển chính mình.

Mỗi nhà giao dịch, dù có nhận thức được hay không, đều là một doanh nhân. Họ mở một "công ty" giao dịch của riêng mình và cạnh tranh trên thị trường. Họ tìm kiếm và theo đuổi cơ hội, đồng thời bảo vệ vốn của mình. Họ không ngừng hoàn thiện và mở rộng kỹ năng; họ chấp nhận rủi ro có tính toán. Là doanh nhân, nhà giao dịch bắt đầu với niềm tin rằng họ mang lại giá trị cho thị trường. Nhưng giữa những thất bại không thể tránh khỏi, những giờ làm việc kéo dài, nguồn lực hạn chế, rủi ro và sự bất định, thật khó để duy trì sự lạc quan ấy. Dễ dàng hơn nhiều khi gác lại những ước mơ và từ bỏ nỗ lực hiện thực hóa lý tưởng mỗi ngày.

Tuy nhiên, có những nhà giao dịch không thể từ bỏ khát vọng của mình. Giống như loài bướm đêm bị thu hút bởi ánh sáng xa xăm, họ vẫn theo đuổi nó dù đôi khi bị thiêu cháy. Với những tâm hồn cao quý ấy, tôi xin dành tặng cuốn sách này.

Khi tôi làm việc với các nhà giao dịch và quản lý danh mục đầu tư tại các quỹ đầu cơ, công ty giao dịch độc quyền và ngân hàng đầu tư, tôi không dạy họ cách giao dịch. Phần lớn trong số họ sử dụng các chiến lược khác tôi và hiểu rõ thị trường của họ hơn tôi bao giờ hết. Thay vào đó, tôi tìm ra điểm mạnh của họ. Tôi học cách họ giao dịch hiệu quả và giúp họ xây dựng sự nghiệp từ chính những gì họ đã làm tốt. Giống như cá không thể nhận thức được nước vì chúng đã sống trong đó từ khi sinh ra, chúng ta thường không nhìn ra được những tài sản cá nhân của mình. Mỗi người trong chúng ta là một sự kết hợp độc đáo giữa kỹ năng, tài năng, điểm mạnh, xung đột nội tâm và điểm yếu. Nhưng cũng giống như một doanh nghiệp mới phải tận dụng điểm mạnh của người sáng lập, sự nghiệp giao dịch cũng phụ thuộc vào tài sản—cả về mặt cá nhân lẫn tài chính—của nhà giao dịch. Với vai trò huấn luyện viên, công việc của tôi là giúp họ bước ra khỏi “môi trường nước” tâm lý của mình và nhận ra những tài sản quý giá đã luôn ở xung quanh họ—những tài sản có thể mang lại lợi ích suốt đời.

Chưa bao giờ việc tự huấn luyện lại quan trọng đối với nhà giao dịch như hiện tại. Khi tôi viết những dòng này, chúng ta đang chứng kiến mức độ biến động thị trường chưa từng thấy kể từ sau Thế chiến thứ hai. Biến động giá mang lại cơ hội nhưng cũng đi kèm rủi ro. Những nhà giao dịch không thể lùi lại một bước, nhận diện diễn biến thị trường và điều chỉnh chiến lược đã chịu tổn thất đáng kể. Ngược lại, những ai biết tận dụng cuộc khủng hoảng để thoát khỏi “vùng nước giao dịch”, giảm thiểu rủi ro và tìm kiếm cơ hội mới chính là những người sẵn sàng gặt hái những phần thưởng sự nghiệp.

Cuốn sách bạn đang đọc được viết để đồng hành cùng bạn trên hành trình giao dịch này. Nó được tổ chức thành 101 bài học. Mỗi bài học xác định một thách thức và đưa ra một bài tập cụ thể giúp bạn tiến bộ trong việc đối mặt với thách thức đó. Những bài học này được thiết kế như những bài suy ngẫm để bắt đầu ngày giao dịch của bạn—những lời huấn luyện giúp bạn phát huy phiên bản tốt nhất của chính mình. Theo thời gian, khi bạn đọc và thực hành những bài học này, những lời khuyên huấn luyện sẽ trở thành tiếng nói nội tâm của bạn. Bạn bắt đầu bằng cách nhập vai vào những lý tưởng của cuốn sách và cuối cùng, bạn sống theo chúng, biến chúng thành của riêng mình. Bạn trở thành nhà tâm lý giao dịch của chính mình.

Nếu mỗi ngày bạn đọc một đoạn ngắn và gieo những ý tưởng đúng đắn vào tâm trí, điều đó giúp bạn ưu tiên hóa mục tiêu trong cuộc sống và trading. Và nếu điều đó giúp bạn tránh đi một giao dịch tệ mỗi tuần và không bỏ lỡ một giao dịch tốt mà lẽ ra bạn đã bỏ qua—hãy nghĩ xem điều đó sẽ mang lại lợi ích cá nhân và tài chính lớn đến mức nào. Nhưng cũng giống như viên thuốc không thể phát huy tác dụng khi vẫn còn trong lọ, không ai có thể học được từ một cuốn sách chưa được mở ra. Bước đầu tiên để trở thành nhà tâm lý giao dịch của chính mình là dành thời gian cho việc tự huấn luyện—mỗi ngày, mỗi tuần—bởi vì đó là cách các thói quen được hình thành. Một vĩ nhân chỉ đơn giản là người đã biến việc phát triển bản thân thành một thói quen.

Và kia, chúng đang nhìn bạn từ kệ sách bên kia căn phòng—những lý tưởng, tất cả những điều bạn từng muốn làm trong cuộc đời. Bạn nhìn về phía kệ sách với ánh mắt khao khát, nhưng bạn không thể chạm tới chúng khi vẫn còn ngồi thoải mái trên chiếc ghế của mình. Nhưng bạn đang cầm trên tay một cuốn sách. Có lẽ cuốn sách này sẽ khiến chiếc ghế của bạn trở nên bớt thoải mái hơn một chút, và khiến kệ sách ấy gần bạn hơn một chút.

Bạn lật sang trang... Bước tiếp theo là của bạn.


Nếu bạn dự định trở thành bất cứ điều gì ít hơn khả năng của mình, có lẽ bạn sẽ không hạnh phúc trong suốt phần đời còn lại. —Abraham Maslow

Khi các nhà giao dịch tìm đến huấn luyện viên, một trong những yêu cầu phổ biến nhất là giúp họ giảm căng thẳng. Giả định được đặt ra là càng ít căng thẳng càng tốt, và nếu có thể loại bỏ căng thẳng, giao dịch sẽ suôn sẻ. Nhưng điều đó có đúng không?

Trong chương này, chúng ta sẽ xem xét căng thẳng và khó khăn, cũng như sự khác biệt giữa hai khái niệm này. Chúng ta cũng sẽ khám phá cách ứng phó và những phản ứng nào là hiệu quả hoặc không hiệu quả trong các tình huống căng thẳng.

Một trong những thách thức lớn của việc huấn luyện trong một lĩnh vực có cường độ cao và mang tính cạnh tranh là đảm bảo rằng căng thẳng bình thường, có thể dự đoán trước, không biến thành khó khăn làm giảm hiệu suất.

Trên thực tế, điều này có nghĩa là cần phân biệt giữa những căng thẳng vốn có trong nghề trading và những căng thẳng mà chúng ta vô tình tự đặt lên bản thân.

Hãy cùng xem cách bạn có thể biến căng thẳng thành lợi thế trong quá trình tự huấn luyện.





Nỗi sợ là một phản ứng cảm xúc bình thường khi đối mặt với nguy hiểm. Khi sợ hãi, chúng ta có xu hướng phản ứng theo kiểu "chiến hoặc chạy" (fight or flight): hoặc là chạy khỏi nguồn nguy hiểm, hoặc là đối đầu với nó.


Như chúng ta đã thấy, đôi khi những mối nguy hiểm mà ta phản ứng lại không phải là mối đe dọa thực sự, mà chỉ là những gì ta diễn giải là mối đe dọa. Khi chúng ta có xu hướng xem những tình huống bình thường là mối đe dọa, nỗi sợ biến thành sự lo lắng. Chúng ta trải qua toàn bộ phản ứng "chiến hoặc chạy", nhưng thực tế lại không có gì để chạy trốn hoặc chiến đấu cả. Mối nguy hiểm nằm trong nhận thức của chúng ta, chứ không phải trong môi trường xung quanh.

Khi cảm thấy lo lắng trong một giao dịch hoặc khi chuẩn bị thực hiện một giao dịch, điều quan trọng là phải xác định xem phản ứng của ta là do nỗi sợ thật sự hay chỉ là sự lo lắng. Có phải thị trường thực sự đang có nguy hiểm, hay chỉ là nỗi sợ trong đầu ta?

Hãy lấy ví dụ, tôi đang giữ lệnh bán khống chỉ số S&P 500 (SPY) và thị trường đang chạm đến một mức hỗ trợ trước đó. Có một đợt bán tháo khi chỉ số NYSE TICK giảm mạnh xuống -500. SPY tạo ra một đáy mới, nhưng tôi nhận thấy rằng các chỉ số khác—NASDAQ và Russell—không hề tạo đáy mới. Chỉ số TICK ở mức -500 vẫn cao hơn mức đáy trước đó. Tôi thấy dấu hiệu rằng lực bán đang yếu dần. Tôi lo lắng chờ xem liệu có đợt bán mới nào đổ vào thị trường hay không. Lệnh đóng vị thế của tôi đã sẵn sàng, ngón tay tôi đặt trên chuột, chỉ chờ để nhấn lệnh. Vài giây trôi qua, thị trường nhích xuống một chút, rồi lại lên một chút, rồi lại xuống. Khối lượng giao dịch giảm dần, và sự lo lắng của tôi với lệnh giao dịch này ngày càng tăng. Trong một khoảnh khắc, tôi làm theo cảm xúc và đóng vị thế. Tôi quyết định rằng khả năng mức hỗ trợ này giữ vững là quá cao, và tôi không muốn mạo hiểm để mất lợi nhuận đã có.

Trong tình huống này—dựa trên một giao dịch tôi đã thực hiện chỉ một ngày trước đó—nỗi sợ là một phản ứng thích nghi hợp lý. Có một mối nguy hiểm thực sự đang diễn ra. (Sau đó thị trường đã tăng mạnh đáng kể trong vòng 30 phút tiếp theo). Tôi biết rằng mình có thể tin vào cảm giác của mình và hành động theo nỗi sợ, bởi vì tôi có thể chỉ ra những dấu hiệu nguy hiểm cụ thể: mức hỗ trợ đã được thiết lập, khối lượng và chỉ số TICK suy giảm, cùng với sự không xác nhận xu hướng từ hai chỉ số Russell 2000 và NASDAQ 100.

Nhiều năm kinh nghiệm giao dịch trong ngày đã dạy tôi rằng các xu hướng giảm khó có thể kéo dài trong ngắn hạn nếu chúng không kéo theo toàn bộ thị trường chung với sự gia tăng của lực bán (thể hiện qua khối lượng giao dịch và chỉ số TICK).

Nỗi sợ là người bạn của nhà giao dịch khi nó chỉ ra những mối nguy hiểm thực sự: cảm giác không thoải mái với một giao dịch thường sẽ xuất hiện trước khi ta nhận thức rõ ràng về sự thay đổi trong điều kiện thị trường.

Nhấn để mở rộng...

Hãy lưu ý rằng nếu tôi xem nỗi sợ là một cảm xúc tiêu cực và cố gắng vượt qua hoặc phớt lờ nó, tôi sẽ đánh mất một tín hiệu giao dịch quan trọng. Khi bạn là huấn luyện viên giao dịch của chính mình, mục tiêu của bạn không phải là loại bỏ hay thậm chí giảm thiểu cảm xúc. Thay vào đó, thử thách của bạn là khai thác những thông tin tiềm ẩn bên dưới những cảm xúc đó. Điều này có nghĩa là bạn phải cởi mở với trải nghiệm cảm xúc của mình và đôi khi tin tưởng vào nó.

Hành động một cách mù quáng dựa trên cảm xúc là công thức dẫn đến thảm họa, đặc biệt khi cảm giác của chúng ta là lo lắng chứ không phải nỗi sợ thực sự dựa trên thực tế. Nhưng việc phớt lờ cảm xúc cũng nguy hiểm không kém. Khi bạn bỏ qua cảm giác của mình, bạn sẽ mất đi khả năng cảm nhận thị trường.

Vậy bạn nên làm gì khi cảm giác lo lắng xuất hiện trong quá trình ra quyết định?

Trong cuốn "The Psychology of Trading", tôi đã ví những cảm giác này như đèn cảnh báo trên bảng điều khiển của một chiếc xe hơi. Cảm giác lo lắng là một lời cảnh báo, một dấu hiệu cho thấy có điều gì đó không ổn. Khi bạn thấy đèn cảnh báo bật sáng trên xe, bạn không phớt lờ nó hay che nó lại bằng băng dính. Thay vào đó, bạn sử dụng tín hiệu cảnh báo này để tìm ra vấn đề: Có gì sai không? Tôi nên làm gì với nó?



Tùy vào loại đèn cảnh báo, bạn có thể cần phải dừng xe ngay và đưa nó vào xưởng sửa chữa. Điều này giống như việc thoát khỏi thị trường: rủi ro quá lớn để tiếp tục.

Khi cảm giác lo lắng xuất hiện, điều đầu tiên bạn cần làm là chấp nhận sự thật đó. Nói với bản thân: "Mình đang không cảm thấy thoải mái với giao dịch này", điều này sẽ giúp bạn bắt đầu khai thác thông tin từ cảm xúc của mình. Bước tiếp theo là tự hỏi: "Tại sao mình không thoải mái? Có điều gì quan trọng đã thay đổi trong giao dịch này không?"

Câu hỏi này rất quan trọng vì nó giúp bạn phân biệt giữa nỗi sợ thực tế và sự lo lắng bình thường khi gặp phải một tình huống không quen thuộc hoặc không chắc chắn. Gần đây, tôi đã tăng kích thước trung bình của mỗi vị thế giao dịch, và ban đầu tôi cảm thấy có chút lo lắng khi thực hiện giao dịch. Khi tự hỏi "Tại sao mình lại lo lắng?", tôi nhận ra không có điều gì sai với các giao dịch cả – chúng vẫn diễn ra như mong đợi. Điều này giúp tôi nhận thức rằng mình chỉ đơn giản là đang cảm thấy lo lắng về mức độ rủi ro cao hơn trong mỗi giao dịch. Tôi đã tự trấn an bản thân bằng cách xem xét lại các mức cắt lỗ và kế hoạch giao dịch tổng thể, nhờ đó tôi có thể vượt qua sự lo lắng và hưởng lợi từ mức rủi ro tăng thêm.

Tuy nhiên, tôi cần phải thực hiện cuộc đối thoại nội tâm này để xác định xem đèn cảnh báo trong cơ thể mình – cảm giác lo lắng – xuất phát từ vấn đề của thị trường hay chỉ đơn thuần là vấn đề trong nhận thức của mình.

Nỗi sợ là một tín hiệu cảnh báo, chứ không phải một hướng dẫn hành động tự động. Đó là cách mà tâm trí và cơ thể của chúng ta nói rằng: "Có điều gì đó không ổn."

Nhấn để mở rộng...

Tương tự, nếu bạn cảm thấy sợ hãi khi vào lệnh, hãy tự hỏi: "Tại sao tôi không thoải mái với ý tưởng này? Tôi có thực sự có lợi thế trong giao dịch này không?" Những câu hỏi này buộc bạn phải xem xét lại lý do đằng sau ý tưởng giao dịch:

• Giao dịch này có đi theo xu hướng thị trường không?
• Nó có tỷ lệ lợi nhuận/rủi ro hợp lý không?
• Đây có phải là mô hình mà tôi đã giao dịch thành công trong quá khứ không?
• Nó có diễn ra trong một môi trường thị trường với đủ thanh khoản và biến động không?

Khi tôi huấn luyện một nhà giao dịch trong thời gian thực (tức là hướng dẫn họ ngay khi họ đang giao dịch), tôi yêu cầu họ nói to suy nghĩ của mình để tôi có thể nghe cách họ phân tích về một ý tưởng giao dịch cụ thể. Tôi phản hồi lại chất lượng tư duy của họ, giúp họ xác định xem sự lo lắng có hợp lý hay không. Nếu lo lắng là có cơ sở (vì giao dịch không thực sự có kỳ vọng tốt), họ có thể cân nhắc lại. Nhưng nếu đó chỉ là sự không chắc chắn do tâm lý chứ không phải do thị trường, họ không nên để nỗi sợ cản trở một giao dịch có tiềm năng.

Khi bạn tự làm huấn luyện viên giao dịch cho mình, bạn cũng có thể tập nói to suy nghĩ của mình hoặc—nếu giao dịch trong một phòng giao dịch cùng nhiều người khác, như tại các công ty prop trading—bạn có thể sử dụng một bảng kiểm tra nhanh để đánh giá lại ý tưởng giao dịch. Bảng kiểm tra này sẽ giúp bạn xác định liệu mình có nên tham gia hoặc tiếp tục giữ lệnh hay không. Đây là cách bạn sử dụng cảm giác lo lắng để phân biệt giữa sự không thoải mái với một ý tưởng tốt và không thoải mái vì ý tưởng đó thực sự không tốt.

Nhiều khi, nỗi sợ chỉ đơn giản là nỗi sợ điều chưa biết, một hệ quả tự nhiên của việc thay đổi. Như Mike Bellafiore đã đề cập trong Chương 9, điều đó không có nghĩa là bạn không nên thực hiện giao dịch.



Tôi đã giao dịch đủ lâu để có một bảng kiểm tra trong đầu. Nhưng trước đây, tôi cần phải viết nó ra và để ngay trước mặt. Một số câu hỏi quan trọng có thể bao gồm:

• Khối lượng giao dịch có đang tăng theo hướng của lệnh của tôi không?
• Có nhiều khối lượng giao dịch được thực hiện ở giá bid (bán) hay offer (mua)?
• Có nhiều cổ phiếu đang giao dịch ở giá bid hay offer không?

Ngay cả một nhà giao dịch ngắn hạn cũng có thể nhanh chóng kiểm tra những tiêu chí này, giống như một phi công chiến đấu phải kiểm tra đồng hồ đo và radar của mình trong một tình huống chiến đấu nguy hiểm. Phản ứng sợ hãi chính là tín hiệu nhắc nhở bạn kiểm tra lại “bảng điều khiển” của mình, để đảm bảo rằng bạn đang đưa ra quyết định vì lý do chính đáng.

Bạn có thể sử dụng nỗi sợ như một dấu hiệu để xem xét lại giao dịch của mình một cách kỹ lưỡng hơn và điều chỉnh mức độ tự tin với ý tưởng đó—tăng hoặc giảm tùy thuộc vào kết quả phân tích.

Nếu bạn có thể sử dụng nỗi sợ theo cách này, ngay cả những cảm xúc tiêu cực cũng có thể trở thành công cụ giao dịch, thậm chí là người bạn đồng hành.

Bài tập thực hành: Hãy tạo ra một bảng kiểm tra nhanh mà bạn có thể nói to hoặc đánh dấu khi thực hiện một giao dịch (hoặc trước khi vào lệnh) lúc bạn cảm thấy đặc biệt không chắc chắn.

Bảng kiểm tra này nên giúp bạn đánh giá lại lý do tại sao bạn vào lệnh và liệu vẫn còn hợp lý để giữ nó hay không. Bằng cách này, bạn đang tự huấn luyện mình để ra quyết định tốt nhất ngay cả khi bạn đang lo lắng nhất.

Sự tự tin không đến từ việc không có nỗi sợ, mà đến từ việc biết rằng bạn có thể thực hiện tốt nhất ngay cả khi đối mặt với căng thẳng và sự không chắc chắn.

Bài tập và gợi ý thực hành: Hãy tìm một sự thay đổi tích cực trong trading khiến bạn cảm thấy lo lắng, và biến nó thành mục tiêu giao dịch của bạn. Như tôi đã đề cập trong cuốn "The Psychology of Trading", sự lo lắng thường chỉ ra những cơ hội phát triển lớn nhất, bởi vì ta thường cảm thấy lo lắng khi bước ra khỏi vùng an toàn.
Giao dịch một thị trường hoặc một mô hình mới, tăng kích thước vị thế giao dịch, giữ lệnh lâu hơn để đạt mục tiêu—tất cả những điều này có thể gây căng thẳng, nhưng cũng là những cơ hội lớn để bạn phát triển. Theo cách đó, nỗi sợ có thể trở thành một dấu hiệu cho thấy một cơ hội đang ở ngay trước mắt bạn.

Nhấn để mở rộng...

Anh/chị nào muốn theo dõi series này thì bình luận "Tôi quan tâm" ở bên dưới để em tag vào các bài viết tiếp theo của series nha!

Đừng quên THẢ TIM, SHARE VÀ COMMENT để ủng hộ mình nhiều hơn nữa nhé!! Nice day cả nhà