[101 Bài Học Giúp Bạn Trở Thành Huấn Luyện Viên Giao Dịch Của Chính Mình] - Bài 5: Chuyển hoá cảm xúc

Xin chào cả nhà!

Brett Steenbarger là một trong những chuyên gia hàng đầu về tâm lý giao dịch, với nhiều năm kinh nghiệm huấn luyện các trader chuyên nghiệp và chia sẻ kiến thức qua các cuốn sách kinh điển như cuốn "The Psychology of Trading" và "Enhancing Trader Performance".

Trong cuốn "The Daily Trading Coach", ông mang đến một hướng tiếp cận thực tiễn, giúp các trader tự trở thành huấn luyện viên của chính mình để phát triển kỹ năng, rèn luyện tư duy và cải thiện hiệu suất giao dịch.




Với 101 bài học súc tích, cuốn sách này không chỉ cung cấp những chiến lược tâm lý, mà còn hướng dẫn bạn những phương pháp áp dụng ngay vào thực tế giao dịch hàng ngày.

Series này sẽ giúp bạn khám phá những bài học quan trọng từ cuốn "The Daily Trading Coach" và cách tận dụng chúng để nâng cao hiệu quả giao dịch cũng như phát triển bản thân một cách toàn diện.

Hãy cùng bắt đầu hành trình trở thành một nhà giao dịch với tâm lý vững vàng và kỷ luật hơn nhé!


Mục tiêu của cuốn "The Daily Trading Coach" là dạy bạn càng nhiều càng tốt về việc tự huấn luyện, để bạn có thể tự hướng dẫn bản thân đến thành công trên thị trường tài chính. Từ khóa quan trọng trong tiêu đề là “Hàng Ngày.” Cuốn sách này được thiết kế để trở thành một tài liệu mà bạn có thể sử dụng mỗi ngày nhằm phát huy thế mạnh và khắc phục điểm yếu của mình.

Sau khi viết hai cuốn sách—"The Psychology of Trading" (Tâm Lý Giao Dịch) và "Enhancing Trader Performance" (Nâng Cao Hiệu Suất Giao Dịch)—cùng với hơn 1.800 bài viết trên blog TraderFeed (www.traderfeed.blogspot.com/), tôi từng nghĩ rằng mình đã bao quát khá đầy đủ lĩnh vực tâm lý giao dịch. Tuy nhiên, chỉ ba năm sau khi xuất bản cuốn sách về hiệu suất giao dịch, tôi lại một lần nữa cầm bút (điện tử) để hoàn thành bộ ba cuốn sách về tâm lý giao dịch, lần này tập trung vào quá trình tự huấn luyện.

Hai thực tế đã dẫn đến sự ra đời của cuốn "The Daily Trading Coach". Trước hết, khi xem xét lưu lượng truy cập trên blog TraderFeed, tôi nhận thấy rằng một lượng lớn độc giả—khoảng một phần ba—truy cập trang web trong vòng một giờ trước khi thị trường mở cửa. Điều này khiến tôi thấy thú vị, vì hầu hết các bài viết trên blog không cung cấp lời khuyên giao dịch cụ thể. Thay vào đó, chúng tập trung vào các chủ đề về tâm lý và hiệu suất giao dịch—những nội dung có giá trị bất kể thời gian nào trong ngày.

Khi tôi hỏi một nhóm độc giả đáng tin cậy về xu hướng này, họ trả lời rằng họ đang sử dụng blog như một dạng “huấn luyện viên giao dịch thay thế.” Việc đọc lại các bài viết giúp họ nhắc nhở bản thân về kế hoạch và ý định trước khi bước vào “chiến trường tài chính.” Điều này càng được củng cố khi tôi thu thập số liệu thống kê về những bài viết phổ biến nhất trên blog. Phần lớn trong số đó là những bài viết thực tiễn về tâm lý giao dịch. Hầu hết đều có nội dung mang tính động viên, dù đôi khi thách thức những giả định của người đọc. Có vẻ như các nhà giao dịch đang tìm kiếm sự hướng dẫn và phần nào đó tìm thấy nó trong blog.

Thực tế thứ hai định hình nên cuốn sách này là sự phát triển của xuất bản điện tử và những thay đổi nhanh chóng trong ngành xuất bản. Cho đến thời điểm đó, số lượng sách điện tử (e-book) dành cho các nhà giao dịch vẫn còn rất ít. Ngay cả khi có, chúng cũng chỉ đơn thuần là phiên bản điện tử của sách in. Dù xuất bản điện tử mang lại sự tiện lợi và hấp dẫn, hầu hết các nhà giao dịch mà tôi tham khảo ý kiến đều không chủ động tìm kiếm hoặc sử dụng e-book. Lý do phổ biến nhất là họ không muốn dành hàng giờ ngồi trước màn hình để đọc thông tin sau cả một ngày giao dịch căng thẳng. Tôi nhanh chóng nhận ra rằng những người tham gia thị trường tài chính không sử dụng phương tiện điện tử theo cùng cách họ tiếp cận sách in. Điều đó khiến tôi suy nghĩ về việc viết một cuốn sách theo một cách khác—một cuốn sách phù hợp hơn với kỷ nguyên xuất bản điện tử nhưng cũng có thể sử dụng dưới dạng bản in.

Khi kết hợp hai quan sát trên, bạn sẽ hiểu được tầm nhìn dẫn đến cuốn sách này: một "huấn luyện viên giao dịch trong một cuốn sách" mà bạn có thể dễ dàng đọc trên màn hình cũng như trên giấy. Mục tiêu là tích hợp nội dung từ blog và sách, tạo ra những “bài học” thực tế giúp nhà giao dịch trở thành huấn luyện viên của chính mình. Cuốn "The Daily Trading Coach" gồm 101 bài học, mỗi bài dài vài trang. Mỗi bài học tuân theo một cấu trúc chung: xác định một thách thức trong trading, đề xuất cách tiếp cận để vượt qua thử thách đó, và cung cấp một bài tập hoặc nhiệm vụ cụ thể để thực hành.

Các chương của sách độc lập với nhau: bạn có thể đọc theo thứ tự hoặc sử dụng mục lục để tìm ngay bài học phù hợp nhất với tình huống giao dịch hiện tại của bạn. Không giống như một cuốn sách truyền thống mà bạn đọc từ đầu đến cuối trong vài lần ngồi đọc, cuốn sách này được thiết kế để bạn tiếp thu từng bài học một, áp dụng vào quá trình phát triển bản thân với tư cách một nhà giao dịch. Giống như blog, nó là một lời nhắc nhở trên màn hình về những điều bạn nên làm khi bạn ở trạng thái tốt nhất. Nhưng hơn cả blog, đây còn là một lộ trình với những hiểu biết thực tế và công cụ giúp bạn khám phá và phát huy tối đa khả năng của chính mình.

Tham vọng của tôi là gói gọn trong 101 bài học này nhiều kiến thức hữu ích và phương pháp thực tiễn hơn những gì bạn có thể nhận được từ nhiều hội thảo đắt tiền hay các buổi huấn luyện cá nhân, mà với chi phí thấp hơn rất nhiều. Thường thì, mục tiêu của các nhà tổ chức hội thảo và huấn luyện viên là biến bạn thành khách hàng lâu dài. Nhưng mục tiêu của cuốn sách này hoàn toàn ngược lại: cung cấp cho bạn công cụ để tự trở thành huấn luyện viên của chính mình, giúp bạn phát triển cả về mặt nghề nghiệp lẫn cá nhân. Nói cách khác, đây là một cuốn cẩm nang về tâm lý giáo dục—một hướng dẫn thực tế để cải thiện bản thân và nâng cao hiệu suất của bạn.

Nhìn vào mục lục, bạn sẽ thấy rằng mỗi chương trong số 10 chương đều chứa 10 bài học. Các chương này bao quát nhiều chủ đề liên quan đến tâm lý và hiệu suất giao dịch, bao gồm các bài học cụ thể về cách áp dụng các phương pháp trị liệu tâm lý ngắn hạn theo hướng phân tâm học, nhận thức và hành vi để thay đổi các mô thức hành vi tiêu cực và hình thành những thói quen tích cực mới.

Hai chương cuối đặc biệt thú vị: Chương 9 bao gồm quan điểm tự huấn luyện từ 18 nhà giao dịch thành công, những người thường xuyên chia sẻ công việc của họ trực tuyến. Chương 10 thực hiện lời hứa lâu năm với độc giả của TraderFeed, hướng dẫn cách nhận diện mô hình lịch sử trong giao dịch bằng Excel. Mỗi bài học đều đi kèm với bài tập và gợi ý thực hành (“Coaching Cues”) giúp bạn áp dụng ý tưởng vào thực tế.

Vâng, mục tiêu của cuốn sách là giúp bạn trở thành huấn luyện viên giao dịch của chính mình. Nhưng nếu nhìn kỹ vào tiêu đề các chương và bài học, bạn sẽ nhận ra rằng mục đích lớn hơn của nó là giúp bạn tự huấn luyện bản thân trong cuộc sống. Những thử thách và sự không chắc chắn mà ta đối mặt khi giao dịch—việc theo đuổi phần thưởng trong khi chấp nhận rủi ro—cũng xuất hiện trong sự nghiệp và các mối quan hệ cá nhân, không chỉ trong thị trường tài chính. Những kỹ thuật giúp bạn làm chủ bản thân với tư cách một nhà giao dịch cũng sẽ hữu ích trong mọi lĩnh vực khác của cuộc sống. Theo nghĩa đó, mục tiêu không chỉ là kiếm tiền trên thị trường, mà là thịnh vượng trong mọi khía cạnh của cuộc sống. Nếu cuốn sách này có thể trở thành một công cụ giúp bạn đạt được sự thịnh vượng, cả trong và ngoài thị trường tài chính, tôi sẽ rất lấy làm vinh hạnh.





Quá ít người trong chúng ta thực sự hóa thân vào những lý tưởng của chính mình. Chúng ta có điểm mạnh và tài năng, ước mơ và khát vọng. Nhưng nếu nhìn vào từng giờ, từng ngày, không nhiều lý tưởng trong số đó được thể hiện một cách cụ thể. Ngày tháng trôi qua, rồi thành năm, và—tại một thời điểm nào đó đầy tiếc nuối—chúng ta ngoái nhìn cuộc đời và tự hỏi nó đã trôi đi đâu mất.

Điều đó có thể là bạn—một người trung niên nhìn lại quá khứ và nghĩ: "Lẽ ra tôi có thể đã trở thành một người xuất chúng." Hoặc, bạn có thể chọn một kịch bản khác cho cuộc đời mình. Bạn có thể trở thành diễn viên chính của lý tưởng và hiện thực hóa chúng.

Nếu bạn nghĩ rằng đây là một phần mở đầu kỳ lạ cho một cuốn sách về giao dịch, bạn đã đúng. Cuốn sách này không bắt đầu với cung và cầu, mô hình giao dịch hay quản lý vốn. Nó bắt đầu với bạn và những gì bạn muốn từ cuộc sống. Trong ngữ cảnh này, trading không chỉ đơn thuần là mua, bán và phòng vệ rủi ro: nó là một phương tiện để làm chủ bản thân và phát triển chính mình.

Mỗi nhà giao dịch, dù có nhận thức được hay không, đều là một doanh nhân. Họ mở một "công ty" giao dịch của riêng mình và cạnh tranh trên thị trường. Họ tìm kiếm và theo đuổi cơ hội, đồng thời bảo vệ vốn của mình. Họ không ngừng hoàn thiện và mở rộng kỹ năng; họ chấp nhận rủi ro có tính toán. Là doanh nhân, nhà giao dịch bắt đầu với niềm tin rằng họ mang lại giá trị cho thị trường. Nhưng giữa những thất bại không thể tránh khỏi, những giờ làm việc kéo dài, nguồn lực hạn chế, rủi ro và sự bất định, thật khó để duy trì sự lạc quan ấy. Dễ dàng hơn nhiều khi gác lại những ước mơ và từ bỏ nỗ lực hiện thực hóa lý tưởng mỗi ngày.

Tuy nhiên, có những nhà giao dịch không thể từ bỏ khát vọng của mình. Giống như loài bướm đêm bị thu hút bởi ánh sáng xa xăm, họ vẫn theo đuổi nó dù đôi khi bị thiêu cháy. Với những tâm hồn cao quý ấy, tôi xin dành tặng cuốn sách này.

Khi tôi làm việc với các nhà giao dịch và quản lý danh mục đầu tư tại các quỹ đầu cơ, công ty giao dịch độc quyền và ngân hàng đầu tư, tôi không dạy họ cách giao dịch. Phần lớn trong số họ sử dụng các chiến lược khác tôi và hiểu rõ thị trường của họ hơn tôi bao giờ hết. Thay vào đó, tôi tìm ra điểm mạnh của họ. Tôi học cách họ giao dịch hiệu quả và giúp họ xây dựng sự nghiệp từ chính những gì họ đã làm tốt. Giống như cá không thể nhận thức được nước vì chúng đã sống trong đó từ khi sinh ra, chúng ta thường không nhìn ra được những tài sản cá nhân của mình. Mỗi người trong chúng ta là một sự kết hợp độc đáo giữa kỹ năng, tài năng, điểm mạnh, xung đột nội tâm và điểm yếu. Nhưng cũng giống như một doanh nghiệp mới phải tận dụng điểm mạnh của người sáng lập, sự nghiệp giao dịch cũng phụ thuộc vào tài sản—cả về mặt cá nhân lẫn tài chính—của nhà giao dịch. Với vai trò huấn luyện viên, công việc của tôi là giúp họ bước ra khỏi “môi trường nước” tâm lý của mình và nhận ra những tài sản quý giá đã luôn ở xung quanh họ—những tài sản có thể mang lại lợi ích suốt đời.

Chưa bao giờ việc tự huấn luyện lại quan trọng đối với nhà giao dịch như hiện tại. Khi tôi viết những dòng này, chúng ta đang chứng kiến mức độ biến động thị trường chưa từng thấy kể từ sau Thế chiến thứ hai. Biến động giá mang lại cơ hội nhưng cũng đi kèm rủi ro. Những nhà giao dịch không thể lùi lại một bước, nhận diện diễn biến thị trường và điều chỉnh chiến lược đã chịu tổn thất đáng kể. Ngược lại, những ai biết tận dụng cuộc khủng hoảng để thoát khỏi “vùng nước giao dịch”, giảm thiểu rủi ro và tìm kiếm cơ hội mới chính là những người sẵn sàng gặt hái những phần thưởng sự nghiệp.

Cuốn sách bạn đang đọc được viết để đồng hành cùng bạn trên hành trình giao dịch này. Nó được tổ chức thành 101 bài học. Mỗi bài học xác định một thách thức và đưa ra một bài tập cụ thể giúp bạn tiến bộ trong việc đối mặt với thách thức đó. Những bài học này được thiết kế như những bài suy ngẫm để bắt đầu ngày giao dịch của bạn—những lời huấn luyện giúp bạn phát huy phiên bản tốt nhất của chính mình. Theo thời gian, khi bạn đọc và thực hành những bài học này, những lời khuyên huấn luyện sẽ trở thành tiếng nói nội tâm của bạn. Bạn bắt đầu bằng cách nhập vai vào những lý tưởng của cuốn sách và cuối cùng, bạn sống theo chúng, biến chúng thành của riêng mình. Bạn trở thành nhà tâm lý giao dịch của chính mình.

Nếu mỗi ngày bạn đọc một đoạn ngắn và gieo những ý tưởng đúng đắn vào tâm trí, điều đó giúp bạn ưu tiên hóa mục tiêu trong cuộc sống và trading. Và nếu điều đó giúp bạn tránh đi một giao dịch tệ mỗi tuần và không bỏ lỡ một giao dịch tốt mà lẽ ra bạn đã bỏ qua—hãy nghĩ xem điều đó sẽ mang lại lợi ích cá nhân và tài chính lớn đến mức nào. Nhưng cũng giống như viên thuốc không thể phát huy tác dụng khi vẫn còn trong lọ, không ai có thể học được từ một cuốn sách chưa được mở ra. Bước đầu tiên để trở thành nhà tâm lý giao dịch của chính mình là dành thời gian cho việc tự huấn luyện—mỗi ngày, mỗi tuần—bởi vì đó là cách các thói quen được hình thành. Một vĩ nhân chỉ đơn giản là người đã biến việc phát triển bản thân thành một thói quen.

Và kia, chúng đang nhìn bạn từ kệ sách bên kia căn phòng—những lý tưởng, tất cả những điều bạn từng muốn làm trong cuộc đời. Bạn nhìn về phía kệ sách với ánh mắt khao khát, nhưng bạn không thể chạm tới chúng khi vẫn còn ngồi thoải mái trên chiếc ghế của mình. Nhưng bạn đang cầm trên tay một cuốn sách. Có lẽ cuốn sách này sẽ khiến chiếc ghế của bạn trở nên bớt thoải mái hơn một chút, và khiến kệ sách ấy gần bạn hơn một chút.

Bạn lật sang trang... Bước tiếp theo là của bạn.


Tâm trí có sức mạnh giống như đôi tay; không chỉ để nắm bắt thế giới, mà còn để thay đổi nó. — Colin Wilson

Bạn đang đọc cuốn sách này vì bạn muốn tự huấn luyện bản thân để đạt được thành công lớn hơn trên thị trường tài chính. Nhưng huấn luyện là gì?

Cốt lõi của mọi nỗ lực huấn luyện chính là sự thay đổi. Khi bạn trở thành huấn luyện viên giao dịch của chính mình, bạn đang cố gắng tạo ra những thay đổi trong suy nghĩ, cảm xúc và hành vi của mình. Quan trọng nhất, bạn đang tìm cách thay đổi cách bạn giao dịch: cách bạn nhận diện và hành động dựa trên các mô hình rủi ro và lợi nhuận, cung và cầu.

Có một kho tàng nghiên cứu phong phú về sự thay đổi, dựa trên những nghiên cứu và thực hành tâm lý sâu rộng. Nếu bạn hiểu cách mà sự thay đổi diễn ra, bạn sẽ có vị thế tốt hơn để trở thành tác nhân thay đổi của chính mình. Trong chương này, chúng ta sẽ khám phá các nghiên cứu và thực tiễn về sự thay đổi, cũng như cách bạn có thể tận dụng tối đa những phát hiện đôi khi đầy bất ngờ này.

Huấn luyện không phải chỉ đơn thuần là để sự thay đổi diễn ra, mà là chủ động tạo ra sự thay đổi. Nó đòi hỏi bạn cam kết trở thành người dẫn dắt sự thay đổi trong chính cuộc sống và giao dịch của mình.

Nhưng trước hết, hãy tìm hiểu về quá trình và thực hành của sự thay đổi.





Khi các nhà giao dịch tìm kiếm sự huấn luyện, họ thường bị ảnh hưởng bởi một trạng thái cảm xúc cụ thể nào đó làm ảnh hưởng đến quá trình ra quyết định của họ: tức giận, thất vọng, lo lắng hoặc nghi ngờ.

Mục tiêu của họ là thay đổi cảm xúc, nhưng họ không biết làm thế nào để đạt được điều đó. Đôi khi, các nhà giao dịch thậm chí còn xem cảm xúc của mình như những đặc điểm cố định và không thể thay đổi trong tính cách: “Tôi vốn dĩ là như vậy.”

Đúng là các đặc điểm và khí chất của chúng ta ảnh hưởng đến cách chúng ta trải nghiệm thế giới. Chúng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc xác định phạm vi cảm xúc của chúng ta. Một số người cảm nhận mọi thứ—dù tốt hay xấu—rất mạnh mẽ; trong khi đó, những người khác lại khá điềm tĩnh.



Tính hay lo âu (Neuroticism), tức khuynh hướng trải nghiệm cảm xúc tiêu cực, là một trong năm đặc điểm tính cách chính được các nhà nghiên cứu xác định. Giống như tất cả các đặc điểm khác, nó có một thành phần di truyền mạnh mẽ. Mặc dù chúng ta thích nghĩ rằng mình là người làm chủ số phận, nhưng thực tế đáng suy ngẫm là phần lớn trải nghiệm cảm xúc của chúng ta đã được "lập trình" sẵn trong hệ thần kinh.

Vậy điều đó có nghĩa là chúng ta không thể thay đổi cảm xúc của mình trong những tình huống cụ thể?

Hoàn toàn không!

Nếu các phương pháp tâm lý có thể giúp con người vượt qua căng thẳng hậu chấn thương và rối loạn lo âu, thì chắc chắn chúng cũng có thể giúp chúng ta kiểm soát cảm xúc trong những tình huống thường nhật. Phần lớn, chúng ta không thể thay đổi tính cách, nhưng chúng ta có thể thay đổi cách tính cách đó được thể hiện.

Cái bẫy mà nhiều nhà giao dịch mắc phải là cố gắng kiểm soát cảm xúc bằng suy nghĩ. Chúng ta cố gắng tự thuyết phục bản thân rằng mình cảm thấy tốt hơn hoặc khác đi. Nhưng điều đó hiếm khi có tác dụng.



Khi ai đó đang đau buồn vì mất mát, nói với họ rằng “Rồi mọi chuyện sẽ ổn thôi” thực sự không chạm tới được những gì họ đang trải qua. Cảm xúc thể hiện một thực tế tâm lý; trong khi đó, việc khẳng định một thực tế logic lại bỏ qua ý nghĩa cá nhân và tầm quan trọng của tình huống. Cảm xúc thường rất khó thay đổi chỉ bằng ý chí: nếu chỉ cần muốn cảm thấy khác đi—và tự nhủ rằng mình cảm thấy khác đi—mà có thể thành công, thì thế giới này chắc hẳn sẽ có ít nhà tâm lý học hơn nhiều.

Nếu bạn đóng vai trò là huấn luyện viên giao dịch của chính mình, một điểm khởi đầu tuyệt vời là có quan điểm rằng cảm xúc chứa đựng thông tin. Các nghiên cứu trong lĩnh vực khoa học thần kinh nhận thức cho thấy cảm xúc là một thành phần thiết yếu của quá trình ra quyết định hợp lý.

Khi não bộ bị tổn thương và không thể xử lý cảm xúc, hành vi của con người sẽ bị bóp méo nghiêm trọng. Mục tiêu huấn luyện của bạn không phải là loại bỏ cảm xúc liên quan đến giao dịch khó khăn—một chiến lược chỉ khiến vấn đề không được giải quyết—cũng không phải là hành động một cách mù quáng theo cảm xúc.

Thay vào đó, bước đi mang tính xây dựng nhất mà bạn có thể thực hiện để thay đổi một cảm xúc là thừa nhận đầy đủ nó và rút ra thông tin quan trọng mà nó mang lại.

Cảm xúc cho chúng ta biết về cách chúng ta đánh giá bản thân, người khác và thế giới xung quanh.

Nhấn để mở rộng...

Nghiên cứu của James Pennebaker, một giáo sư tại Đại học Texas, có liên quan chặt chẽ đến vấn đề này. Ông và các đồng nghiệp phát hiện rằng việc viết nhật ký hoặc nói to trong nửa giờ mỗi ngày có tác động mạnh mẽ trong việc giúp con người đối phó hiệu quả với những hoàn cảnh cảm xúc khó khăn, bao gồm cả chấn thương tâm lý và khủng hoảng. Khi chúng ta biến những cảm xúc ẩn ngầm thành những điều rõ ràng, chúng ta có thể nhìn chúng từ nhiều góc độ khác nhau và đặt chúng vào một bối cảnh mới.

Ví dụ, một người đang tức giận và thất vọng với bản thân vì hiệu suất giao dịch kém có thể viết nhật ký về những suy nghĩ và cảm xúc của mình một cách chi tiết. Khi anh ấy viết—và đọc lại những gì mình đã viết—bất chợt nhận ra: “Chà, mình đang quá khắt khe với bản thân. Mình không tệ đến mức đó!” Nhận thức này giúp anh ấy kiềm chế những suy nghĩ tiêu cực và tập trung trở lại vào thị trường.

Khi chúng ta không thừa nhận cảm xúc của mình, chúng ta đánh mất thông tin mà chúng mang lại và bỏ lỡ cơ hội thay đổi góc nhìn. Một nhà giao dịch cảm thấy bực bội và tức giận nhưng bỏ qua căng thẳng của mình và tiếp tục giao dịch một cách mù quáng sẽ dễ dàng bị kích động trở lại vào ngày hôm sau. Điều này đặc biệt đúng khi sự thất vọng ban đầu xuất phát từ những sai lầm trong trading.

Gần đây, tôi đã gặp một nhà giao dịch chống lại xu hướng thị trường cả buổi sáng, càng ngày càng bực bội, và cuối cùng mất kiểm soát vào buổi chiều. Nếu anh ấy sử dụng sự thất vọng của mình để phân tích cách giao dịch, có lẽ anh đã có thể theo xu hướng và kiếm được một khoản lợi nhuận đáng kể. Việc phớt lờ cảm xúc không khiến chúng biến mất. Trớ trêu thay, việc thừa nhận và chấp nhận chúng, cho phép chúng được bộc lộ, lại tạo tiền đề cho sự thay đổi.



Vậy điều đó có nghĩa là chúng ta nên hoàn toàn giải tỏa bất kỳ cảm xúc nào mà mình đang trải qua?

Không hẳn!

Nghiên cứu tâm lý cũng chỉ ra rằng việc bộc lộ cảm xúc một cách không kiểm soát có thể cản trở sự tập trung và hiệu suất. Chỉ đơn giản là la hét khi tức giận hoặc ủ rũ khi chán nản không giúp thay đổi cảm xúc—và chắc chắn không đưa chúng ta đến gần hơn với việc giải quyết những vấn đề gây ra sự khó chịu ngay từ đầu.

Nhà giao dịch trong ví dụ của tôi đã dành phần lớn buổi chiều để giận dữ, nhưng anh ấy không thực sự giải quyết được cơn giận của mình. Hành động bốc đồng theo cảm xúc chỉ khiến chúng được củng cố thêm; bạn không thể vượt qua sự thất vọng bằng cách hành xử theo cách đầy thất vọng.

Việc bộc lộ cảm xúc một cách mù quáng hay hoàn toàn phớt lờ chúng đều không mang lại lợi ích; cả hai đều ngăn cản chúng ta học hỏi từ những thông tin mà cảm xúc mang lại.

Nhấn để mở rộng...

Vì vậy, điều quan trọng là phải chuyển hóa cảm xúc, chứ không phải lờ đi hay chìm đắm trong nó. Một cách để làm điều này là thay thế một trạng thái cảm xúc bằng một trạng thái khác: thay thế cảm xúc bằng cảm xúc, chứ không phải thay thế suy nghĩ cho cảm xúc.


Trong cuốn sách "Tâm lý học giao dịch" (Psychology of Trading), tôi đã giải thích cách tôi sử dụng những bản nhạc đầu tiên của Philip Glass để đưa bản thân vào trạng thái thiền định và trance-formation (sự biến đổi trạng thái tâm trí). Thực tế, bất kỳ tác nhân kích thích nào giúp tạo ra sự bình tĩnh và tập trung cũng có thể là công cụ hiệu quả để thay đổi cảm xúc. Mấu chốt là phải khơi dậy và duy trì trạng thái Yoda—tức trạng thái bình tĩnh và tập trung—trong những lúc căng thẳng hoặc chán nản.

Phản hồi sinh học (biofeedback) có thể đặc biệt hữu ích trong trường hợp này, vì các ứng dụng máy tính có thể cung cấp phản hồi theo thời gian thực về mức độ thành công của bạn trong việc duy trì trạng thái tinh thần mong muốn. Gần như không thể duy trì một trạng thái kích động—tức giận, lo lắng hoặc căng thẳng—khi bạn đang giữ cho mình bình tĩnh và tập trung. Hơn thế nữa, khi ở trạng thái thư giãn, bạn sẽ đạt được những góc nhìn và nhận thức mà trước đó, khi còn mắc kẹt trong chế độ "chiến đấu hoặc bỏ chạy" (fight-or-flight), bạn không thể nhận ra.

Một bài tập mà tôi khuyến khích các nhà giao dịch thực hiện là vẽ hai nhiệt kế cạnh nhau trên một tờ giấy, sau đó in ra nhiều bản sao.

• Một nhiệt kế ghi lại nhiệt độ cảm xúc của bạn liên quan đến sự thất vọng.
• Nhiệt kế còn lại ghi lại nhiệt độ cảm xúc của bạn liên quan đến sự tự tin.

Tờ giấy này luôn để bên cạnh góc giao dịch của bạn. Tất cả những gì bạn cần làm là đánh dấu lên mỗi nhiệt kế để phản ánh mức độ thất vọng và tự tin mà bạn đang cảm thấy tại thời điểm đó.

Khi bạn cảm thấy cực kỳ thất vọng nhưng lại quá tự tin, đó là lúc bạn có khả năng đưa ra những quyết định tồi tệ nhất và vi phạm các nguyên tắc giao dịch của mình. Nếu bạn bắt buộc bản thân phải "đo nhiệt độ cảm xúc" trong mỗi phiên giao dịch, bạn sẽ tạo ra một cơ chế giúp phát hiện trạng thái tâm lý trước khi nó làm gián đoạn hiệu suất giao dịch của bạn.

Một quy tắc hữu ích là ngay khi nhận thấy nhiệt độ thất vọng tăng cao, hãy tự động rời khỏi màn hình trong vài phút và bước vào trạng thái "trance-formation". Bạn có thể làm điều này bằng cách:

1. Điều chỉnh hơi thở—hít thở thật sâu và chậm.
2. Tập trung vào một thứ gì đó thu hút sự chú ý của bạn, chẳng hạn như:

Khi bạn làm chậm nhịp độ cơ thể và chuyển sự chú ý khỏi các tình huống đang khiến bạn căng thẳng, bạn sẽ thay đổi trạng thái của mình, giúp bạn dễ dàng hành động một cách bình tĩnh và có kế hoạch hơn. Với sự luyện tập, bạn có thể hoàn thành quá trình này chỉ trong vài phút, chặn đứng nhiều mô thức tiêu cực trước khi chúng dẫn đến các quyết định giao dịch sai lầm.

Mấu chốt là bạn phải luôn ý thức về trạng thái cảm xúc của mình suốt cả ngày. Việc sử dụng nhiệt kế cảm xúc là một cách đơn giản nhưng trực quan để trở thành người quan sát—và cũng là huấn luyện viên của chính bạn.

Bài tập và gợi ý thực hành: Hãy tham khảo Chương 9 để tìm hiểu thêm về những góc nhìn liên quan đến hơi thở. Mike Bellafiore từ SMB Capital giải thích cách anh ấy và đối tác Steve Spencer huấn luyện các nhà giao dịch trong công ty của họ cách thở như một phần trong quá trình đào tạo giao dịch. Những người thực hành thiền định đều hiểu rằng sự kiểm soát cảm xúc bắt đầu từ sự kiểm soát thể chất.

Nhấn để mở rộng...

Anh/chị nào muốn theo dõi series này thì bình luận "Tôi quan tâm" ở bên dưới để em tag vào các bài viết tiếp theo của series nha!

Đừng quên THẢ TIM, SHARE VÀ COMMENT để ủng hộ mình nhiều hơn nữa nhé!! Nice day cả nhà