Chấm dứt nhầm lẫn kéo dài về khái niệm “tiền ảo” tại Việt Nam

Luật Công nghiệp Công nghệ số xác lập crypto là tài sản, chấm dứt nhầm lẫn kéo dài về khái niệm “tiền ảo” tại Việt Nam.

Gọi sai tên, hiểu sai bản chất

Trong nhiều năm, khái niệm “tiền ảo” được sử dụng phổ biến tại Việt Nam để mô tả các tài sản được phát triển trên nền tảng blockchain, đặc biệt là crypto. Tuy nhiên, cách gọi này không phản ánh đúng bản chất công nghệ cũng như địa vị pháp lý của loại tài sản đang ngày càng có ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế số.

Theo Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, tiền tệ bao gồm đồng Việt Nam, ngoại tệ và các phương tiện thanh toán hợp pháp do Ngân hàng Nhà nước chấp thuận. Crypto không thuộc bất kỳ danh mục nào trong số đó và cũng không được công nhận là phương tiện thanh toán hợp pháp tại Việt Nam. Việc gọi crypto là “tiền” dễ dẫn đến hiểu nhầm về chức năng và tính hợp pháp của nó.

Crypto chính thức được luật hóa là tài sản

Ngày 14.6.2025, Quốc hội đã thông qua Luật Công nghiệp Công nghệ số – đạo luật đầu tiên tại Việt Nam điều chỉnh toàn diện lĩnh vực công nghệ số, trong đó lần đầu xác lập khung pháp lý cho tài sản mã hóa. Theo đó, crypto được xếp vào nhóm tài sản số, tài sản mã hóa và tài sản ảo, tùy theo mục đích quản lý và ngữ cảnh sử dụng.

Ông Phan Đức Trung – Chủ tịch Hiệp hội Blockchain Việt Nam – nhận định, việc luật hóa crypto như một loại tài sản là bước đi đúng đắn và cần thiết. "Cách gọi đúng không chỉ giúp định vị pháp lý rõ ràng, mà còn là tiền đề để xây dựng chính sách quản lý, bảo vệ nhà đầu tư, thu thuế và chống rửa tiền," ông Trung nhấn mạnh.

Cũng theo ông Trung, trước đây việc sử dụng từ “tiền ảo” đã gây ra nhiều hệ lụy, từ hiểu nhầm trong dư luận cho đến khó khăn trong quản lý. “Không nên coi crypto như tiền trong game. Đó là một tài sản có giá trị thực, có thể giao dịch toàn cầu, được lưu trữ bằng công nghệ blockchain và đã có hàng chục quốc gia công nhận về mặt pháp lý,” ông nói.

Từ trò chơi đến thực tiễn pháp lý

Thuật ngữ “tiền ảo” ban đầu xuất phát từ lĩnh vực trò chơi điện tử trực tuyến – dùng để chỉ các đơn vị tiền tệ có giá trị trong môi trường khép kín, như điểm thưởng hoặc vàng ảo trong game. Crypto – dù có thể dùng để giao dịch – nhưng hoàn toàn khác biệt về cấu trúc, cơ chế vận hành và giá trị kinh tế. Sự tương đồng về hình thức nhưng khác biệt về bản chất khiến thuật ngữ “tiền ảo” trở thành một rào cản lớn trong tiếp cận công nghệ blockchain tại Việt Nam.

Luật Công nghiệp Công nghệ số ra đời không chỉ đặt nền móng pháp lý cho tài sản mã hóa mà còn là bước điều chỉnh cần thiết về mặt khái niệm. Việc phân biệt rõ ràng giữa “tài sản ảo”, “tài sản mã hóa” và “tiền mã hóa” giúp thống nhất cách hiểu, cách quản lý và cách truyền thông, tránh làm méo mó thông tin.

Những thuật ngữ nên – không nên sử dụng

Theo ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain Việt Nam, để đảm bảo tính chính xác cần ưu tiên sử dụng các thuật ngữ sau:

Tài sản số (Digital Asset): Bao quát toàn bộ tài sản tồn tại trên nền tảng số, từ dữ liệu, NFT đến token.

Tài sản mã hóa (Crypto Asset): Nhấn mạnh yếu tố công nghệ và mã hóa, phù hợp khi nói về crypto.

Tài sản ảo (Virtual Asset): Thuật ngữ do FATF sử dụng trong khuyến nghị phòng chống rửa tiền.

Tiền mã hóa (Cryptocurrency): Có thể sử dụng trong ngữ cảnh quốc tế, nhưng cần thận trọng tại Việt Nam.

Không nên sử dụng: “Tiền ảo” – vì dễ gây hiểu sai, thiếu cơ sở pháp lý và không còn phù hợp với thực tiễn quản lý.

Định danh đúng để quản lý đúng

Theo ông Phan Đức Trung, việc gọi đúng tên crypto không chỉ là vấn đề ngôn từ, mà còn phản ánh sự trưởng thành trong tư duy chính sách và quản lý nhà nước. “Khi pháp luật đã xác lập địa vị pháp lý cho crypto là tài sản, thì việc tiếp tục gọi là ‘tiền ảo’ là một bước lùi,” ông nói.

Trong bối cảnh Việt Nam đang hoàn thiện khung pháp lý cho nền kinh tế số, việc thống nhất cách gọi và cách hiểu về crypto sẽ giúp tạo dựng niềm tin thị trường, bảo vệ nhà đầu tư và nâng cao hiệu quả quản lý. Bắt đầu từ việc gọi đúng tên – ngành công nghệ blockchain có thể tiến những bước xa hơn trong hành trình phát triển bền vững và minh bạch tại Việt Nam.