Học phân tích thị trường từ Stockcharts (Bài 180): Đường cong lợi suất (phần v)

Tóm tắt bài trước:

• Đường cong lợi suất là một biểu đồ thể hiện lợi suất trên các trái phiếu có kỳ hạn khác nhau. Ví dụ phổ biến nhất là Đường cong lợi suất Trái phiếu Chính phủ, nhưng có nhiều loại đường cong lợi suất cho các loại trái phiếu khác, chẳng hạn như trái phiếu công ty, trái phiếu lợi suất cao, v.v.
• Nói đơn giản, đường cong lợi suất chỉ là 1 đường nối các mức lợi suất của các trái phiếu có kỳ hạn khác nhau. Ví dụ, đường cong lợi suất được hình thành khi chúng ta nối các điểm thể hiện lợi suất của trái phiếu chính phủ Hoa Kỳ với kỳ hạn 3 tháng, 2 năm, 5 năm, 7 năm và 10 năm. Đường cong lợi suất Trái phiếu Chính phủ thường được gọi là đường cong lợi suất chuẩn.
• Trục tung (trục đứng) của biểu đồ đường cong lợi suất cho biết lợi suất, trong khi trục hoành hiển thị thời gian đáo hạn của trái phiếu (thường được chuyển đổi thành tháng để có được tỷ lệ thích hợp trên biểu đồ).
• Mặc dù đường cong lợi suất có thể được xây dựng bằng cách sử dụng dữ liệu của tất cả các kỳ hạn, nhưng việc có quá nhiều lợi suất ngắn hạn trên 1 đường cong thường không mang lại nhiều giá trị. Chúng ta chỉ cần 1 đường cong tương đối là được nên biểu đồ đường cong lợi suất sẽ bỏ qua một số lợi suất ngắn hạn. Đường cong lợi suất mà chúng ta nên, và thường sử dụng sẽ bao gồm mức lợi suất của các kỳ hạn: 3 tháng, 2 năm, 5 năm, 7 năm, 10 năm, 20 năm và 30 năm.
• Về cơ bản, có ba hình dạng mà một đường cong lợi suất có thể có. Đường cong bình thường có lãi suất ngắn hạn thấp hơn lãi suất dài hạn; Đường cong đảo ngược khi lãi suất ngắn hạn cao hơn lãi suất dài hạn; và Đường cong phẳng có lãi suất ngắn hạn và dài hạn gần như bằng nhau.
• Trong một đường cong lợi suất bình thường, lợi suất trên các kỳ hạn ngắn thấp hơn so với các kỳ hạn cao, đường cong lợi suất cong dần lên, với tốc độ gia tăng lợi suất sẽ giảm dần.
• Đường cong lợi suất có hình dạng bình thường thường được nhìn thấy trong một môi trường kinh tế đang tăng trưởng bình thường và không có thay đổi về lạm phát hoặc tín dụng khả dụng.
• Đường cong lợi suất đảo ngược đề cập đến tình huống trong đó trái phiếu có thời hạn ngắn hơn mang lại lợi suất cao hơn trái phiếu dài hơn. Bất chấp tên gọi, đường cong lợi suất đảo ngược không nhất thiết phải đảo ngược “hoàn toàn”. Đôi khi chỉ một số phần của đường cong bị đảo ngược; điều này có thể gây ra các cục như cục bướu hoặc vết lõm như cái ổ gà trên đường cong của chúng ta, nó cho thấy dấu hiệu bất thường. Một đường cong lợi suất đảo ngược thường được coi là tín hiệu cho thấy tăng trưởng kinh tế sẽ sớm chững lại hoặc đảo ngược, thậm chí có thể báo hiệu sự bắt đầu của suy thoái. Nguyên nhân là do các nhà đầu tư nghĩ rằng thời kỳ tăng trưởng kinh tế đã, hoặc sẽ sớm kết thúc, nó sẽ biến cái rủi ro trong ngắn hạn cao hơn cái rủi ro về dài hạn, chính vì thế mức lợi suất cũng phải tăng lên tương xứng với mức độ rủi ro đó. Ngoài ra, nó cũng thể hiện nhu cầu thanh khoản của nền kinh tế trong ngắn hạn rất cao, khi đó các chủ thể phát hành chấp nhận một lãi suất cao để huy động vốn ngắn hạn. Điều này thường xảy ra khi Chính phủ thực hiện chính sách thắt chặt tiền tệ, làm giảm khả năng tiếp cận vốn của nền kinh tế.. Quá trình này có thể gây ra sự đảo ngược (một phần) đường cong lợi suất.
• Khi đường cong lợi suất "bằng phẳng", lợi suất sẽ là như nhau ở tất cả các kỳ hạn. Điều này có nghĩa là bạn sẽ nhận được khoản bồi thường gần như tương đương khi bạn cho vay tiền, dù là trong 2 hay là 30 năm. Bạn không được bồi thường cho thời gian cho vay dài hơn trong khi rủi ro cao hơn. Khi nền kinh tế chuyển từ trạng thái mở rộng sang co hẹp và đường cong lợi suất chuyển từ bình thường sang đảo ngược (hoặc ngược lại), thì nó phải chuyển qua giai đoạn bằng phẳng trước. Do đó, đường cong phẳng có thể được coi là một giai đoạn chuyển đổi trong nền kinh tế từ giai đoạn này sang giai đoạn khác.

Sự thay đổi đường cong lợi suất

Những thay đổi về hình dạng của đường cong theo thời gian được đo bằng độ dốc của đường cong lợi suất. Khi có sự khác biệt lớn giữa điểm đầu (lợi suất TPCP kỳ hạn ngắn) và điểm cuối (lợi suất TPCP kỳ hạn dài) của đường cong, nó được coi là đường cong dốc. Khi có rất ít sự khác biệt giữa hai đầu, đường cong được coi là phẳng.

Quá trình thay đổi của đường cong từ dốc sang phẳng thường được gọi là quá trình "làm phẳng" - “flattening”; tương tự, sự thay đổi của đường cong từ phẳng sang dốc được gọi là "leo dốc" - “steepening”.

Việc "làm phẳng" hay "leo dốc" của đường cong này có thể giúp các nhà đầu tư báo hiệu những thay đổi trong môi trường kinh tế.

Làm phẳng

Đường cong lợi suất được cho là được làm phẳng khi lợi suất trái phiếu dài hạn giảm xuống trong khi lợi suất trái phiếu ngắn hạn tăng lên, điều này làm giảm sự khác biệt giữa hai loại và làm cho đường cong ít dốc hơn. Sự làm phẳng này thường xảy ra khi nền kinh tế đang ở chế độ phục hồi hoàn toàn.

Biểu đồ bên dưới so sánh đường cong lợi suất vào hai ngày khác nhau. Đường màu đỏ đậm hơn là đường cong lợi suất vào đầu năm 2010, trong khi đường màu đỏ tươi là đường cong vào cuối năm 2018. Như bạn có thể thấy, lợi suất trên các kỳ hạn dài hơn giảm xuống trong khi lợi suất trên các kỳ hạn ngắn hơn tăng cao hơn, nó khiến cho một đường cong rất dốc vào năm 2010 biến thành một đường cong rất phẳng vào năm 2018. Năm 2010 là năm chúng ta đang ở trong trạng thái bắt đầu phục hồi, với đường con lợi suất dốc lên theo 1 trạng thái bình thường, quá trình "làm phẳng" đã được diễn ra cho đến năm 2018, chúng ta có thể nói được rằng, nền kinh tế đang ở chế độ "phục hồi hoàn toàn"

Leo dốc:

Đây là một tình huống ngược lại, khi mức độ chênh lệch giữa hai đầu của các đường cong có xuất phát là nhỏ nhưng bắt đầu tăng dần lên. Đường cong dốc thường được nhìn thấy khi bắt đầu giai đoạn tăng trưởng hoặc mở rộng.



Biểu đồ trên cho thấy một ví dụ về đường cong đang leo dốc. Vào tháng 5 năm 2007, đường cong lợi suất rất bằng phẳng, với lợi suất của tất cả các kỳ hạn chỉ nằm quanh mức 4,65%. Từ thời điểm đó đến tháng 8 năm 2010, lợi suất đã bắt đầu giảm xuống, nhưng chúng giảm mạnh hơn đối với các kỳ hạn ngắn. Sự suy giảm không đối xứng này đã gây ra một đường cong gấp khúc. Giai đoạn 2010 cũng gắn liền với giai đoạn phục hồi của nền kinh tế!