Học phân tích thị trường từ Stockcharts (Bài 181): Đường cong lợi suất (phần vi)

Tóm tắt bài trước:

• Đường cong lợi suất là một biểu đồ thể hiện lợi suất trên các trái phiếu có kỳ hạn khác nhau. Ví dụ phổ biến nhất là Đường cong lợi suất Trái phiếu Chính phủ, nhưng có nhiều loại đường cong lợi suất cho các loại trái phiếu khác, chẳng hạn như trái phiếu công ty, trái phiếu lợi suất cao, v.v.
• Nói đơn giản, đường cong lợi suất chỉ là 1 đường nối các mức lợi suất của các trái phiếu có kỳ hạn khác nhau. Ví dụ, đường cong lợi suất được hình thành khi chúng ta nối các điểm thể hiện lợi suất của trái phiếu chính phủ Hoa Kỳ với kỳ hạn 3 tháng, 2 năm, 5 năm, 7 năm và 10 năm. Đường cong lợi suất Trái phiếu Chính phủ thường được gọi là đường cong lợi suất chuẩn.
• Trục tung (trục đứng) của biểu đồ đường cong lợi suất cho biết lợi suất, trong khi trục hoành hiển thị thời gian đáo hạn của trái phiếu (thường được chuyển đổi thành tháng để có được tỷ lệ thích hợp trên biểu đồ).
• Mặc dù đường cong lợi suất có thể được xây dựng bằng cách sử dụng dữ liệu của tất cả các kỳ hạn, nhưng việc có quá nhiều lợi suất ngắn hạn trên 1 đường cong thường không mang lại nhiều giá trị. Chúng ta chỉ cần 1 đường cong tương đối là được nên biểu đồ đường cong lợi suất sẽ bỏ qua một số lợi suất ngắn hạn. Đường cong lợi suất mà chúng ta nên, và thường sử dụng sẽ bao gồm mức lợi suất của các kỳ hạn: 3 tháng, 2 năm, 5 năm, 7 năm, 10 năm, 20 năm và 30 năm.
• Về cơ bản, có ba hình dạng mà một đường cong lợi suất có thể có. Đường cong bình thường có lãi suất ngắn hạn thấp hơn lãi suất dài hạn; Đường cong đảo ngược khi lãi suất ngắn hạn cao hơn lãi suất dài hạn; và Đường cong phẳng có lãi suất ngắn hạn và dài hạn gần như bằng nhau.
• Trong một đường cong lợi suất bình thường, lợi suất trên các kỳ hạn ngắn thấp hơn so với các kỳ hạn cao, đường cong lợi suất cong dần lên, với tốc độ gia tăng lợi suất sẽ giảm dần.
• Đường cong lợi suất có hình dạng bình thường thường được nhìn thấy trong một môi trường kinh tế đang tăng trưởng bình thường và không có thay đổi về lạm phát hoặc tín dụng khả dụng.
• Đường cong lợi suất đảo ngược đề cập đến tình huống trong đó trái phiếu có thời hạn ngắn hơn mang lại lợi suất cao hơn trái phiếu dài hơn. Bất chấp tên gọi, đường cong lợi suất đảo ngược không nhất thiết phải đảo ngược “hoàn toàn”. Đôi khi chỉ một số phần của đường cong bị đảo ngược; điều này có thể gây ra các cục như cục bướu hoặc vết lõm như cái ổ gà trên đường cong của chúng ta, nó cho thấy dấu hiệu bất thường. Một đường cong lợi suất đảo ngược thường được coi là tín hiệu cho thấy tăng trưởng kinh tế sẽ sớm chững lại hoặc đảo ngược, thậm chí có thể báo hiệu sự bắt đầu của suy thoái. Nguyên nhân là do các nhà đầu tư nghĩ rằng thời kỳ tăng trưởng kinh tế đã, hoặc sẽ sớm kết thúc, nó sẽ biến cái rủi ro trong ngắn hạn cao hơn cái rủi ro về dài hạn, chính vì thế mức lợi suất cũng phải tăng lên tương xứng với mức độ rủi ro đó. Ngoài ra, nó cũng thể hiện nhu cầu thanh khoản của nền kinh tế trong ngắn hạn rất cao, khi đó các chủ thể phát hành chấp nhận một lãi suất cao để huy động vốn ngắn hạn. Điều này thường xảy ra khi Chính phủ thực hiện chính sách thắt chặt tiền tệ, làm giảm khả năng tiếp cận vốn của nền kinh tế.. Quá trình này có thể gây ra sự đảo ngược (một phần) đường cong lợi suất.
• Khi đường cong lợi suất "bằng phẳng", lợi suất sẽ là như nhau ở tất cả các kỳ hạn. Điều này có nghĩa là bạn sẽ nhận được khoản bồi thường gần như tương đương khi bạn cho vay tiền, dù là trong 2 hay là 30 năm. Bạn không được bồi thường cho thời gian cho vay dài hơn trong khi rủi ro cao hơn. Khi nền kinh tế chuyển từ trạng thái mở rộng sang co hẹp và đường cong lợi suất chuyển từ bình thường sang đảo ngược (hoặc ngược lại), thì nó phải chuyển qua giai đoạn bằng phẳng trước. Do đó, đường cong phẳng có thể được coi là một giai đoạn chuyển đổi trong nền kinh tế từ giai đoạn này sang giai đoạn khác.

Mối quan hệ với chu kỳ kinh tế

Hướng của đường cong và sự thay đổi hình dạng của đường cong thường được sử dụng để xác định vị trí hiện tại của chúng ta trong chu kỳ kinh tế (đôi khi được gọi là chu kỳ kinh doanh). Bảng dưới đây cho thấy đường cong lợi suất thường hoạt động như thế nào trong mỗi phân đoạn của chu kỳ.




Biểu đồ trên cho thấy Chỉ số S&P 500 trên khung tháng từ những năm 1970. Các đường gạch ngang màu đỏ và xanh lá cây đánh dấu ngày bắt đầu và ngày kết thúc của các đợt mở rộng và co hẹp trong chu kỳ kinh tế theo định nghĩa của NBER (Cục Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia Hoa Kỳ). Do đó, khu vực từ đường màu đỏ đến đường màu xanh lá cây đánh dấu một chu kỳ co hẹp, trong khi khu vực từ màu xanh lá sang màu đỏ đánh dấu một giai đoạn mở rộng.

Mức chênh lệch giữa lợi suất trái phiếu 10 năm và 2 năm được vẽ bên dưới biểu đồ. Các vòng tròn màu cam cho thấy đường cong 10-2 nằm dưới 0, có nghĩa là đường cong lợi suất bị đảo ngược. Chúng ta có thể thấy rằng một đường cong lợi suất thường bị đảo ngược trước mỗi giai đoạn co hẹp của thị trường kể từ cuối những năm 1970. Vậy thì chúng ta có thể rút ra kết luận rằng, đường cong lợi suất thường đảo ngược hoặc bằng phẳng khi bắt đầu suy thoái.