Học phân tích thị trường từ Stockcharts (Bài 72): Các định kiến tâm lý trader nên tránh (phần 3)

Tóm tắt bài trước:

• Hiệu ứng đóng khung mô tả xu hướng phản ứng, phán đoán hoặc diễn giải cùng một thông tin theo những cách hoàn toàn khác nhau tùy thuộc vào cách thông tin đó được trình bày với chúng ta hoặc "được đóng khung" (phổ biến nhất là thông tin được đóng khung dưới dạng mất mát hay lợi nhuận).
• Thiên kiến xác nhận là xu hướng coi trọng quá mức, ủng hộ, tìm kiếm, phóng đại hoặc dễ dàng nhớ lại thông tin hoặc các phương án thay thế theo cách xác nhận niềm tin, giả thuyết hoặc mong muốn có sẵn của chúng ta, đồng thời đánh giá thấp, bỏ qua hoặc ít cân nhắc hơn đối với thông tin hoặc các phương án thay thế không xác nhận niềm tin, giả thuyết hoặc mong muốn có sẵn của chúng ta.

Hôm nay là các định kiến tiếp theo mà chúng ta - các trader nên tránh:

Định kiến nhìn lại quá khứ và Định kiến sử dụng thông tin có sẵn

Định kiến nhìn lại quá khứ mô tả khuynh hướng của chúng ta, sau khi một sự kiện đã xảy ra, coi sự kiện đó là có thể dự đoán được, ngay cả khi có rất ít hoặc không có cơ sở khách quan nào để dự đoán nó. Đây là khuynh hướng tâm lý khiến chúng ta, sau khi chứng kiến hoặc trải nghiệm kết quả của một sự kiện hoàn toàn không thể lường trước thì thốt lên "Tôi đã biết từ lâu rồi!"

Việc phát hiện ra định kiến nhìn lại quá khứ bắt đầu vào đầu những năm 1970 khi lĩnh vực tâm lý học được quan tâm hơn sau các nghiên cứu do Amos Tversky và Daniel Kahneman thực hiện. Cùng với việc phát hiện ra các khuynh hướng như định kiến nhìn lại quá khứ, người ta cũng đã phát hiện ra định kiến sử dụng thông tin có sẵn, một lối tắt tinh thần phổ biến khiến mọi người dựa vào thông tin hoặc ví dụ tức thời xuất hiện đầu tiên trong đầu khi đánh giá một chủ đề, khái niệm, phương pháp hoặc quyết định cụ thể. định kiến này khiến các trader có xu hướng coi trọng thông tin gần đây hoặc được nhớ lại tức thời hơn là các tin tức, sự kiện, trải nghiệm hoặc ký ức mới nhất.

Ngụy biện chi phí chìm

Ngụy biện chi phí chìm dựa trên khái niệm kinh tế về chi phí chìm: chi phí đã phát sinh và không thể thu hồi được. Trong khi lý thuyết kinh tế học cho rằng chỉ có chi phí trong tương lai (dự kiến) mới có liên quan đến quyết định đầu tư và do đó các tác nhân kinh tế không nên để chi phí chìm ảnh hưởng đến quyết định của mình, thì những nghiên cứu tài chính hành vi và tâm lý cho thấy chi phí chìm thực sự ảnh hưởng đến quá trình ra quyết định của nhà đầu tư. Do có xu hướng sợ mất mát và các định kiến nhận thức khác, chúng ta trở thành nạn nhân của ngụy biện chi phí chìm.

Ví dụ, giả sử một quý ông tên là Fred lo lắng về cân nặng của mình và quyết định ăn kiêng. Là một phần trong quá trình thanh lọc cơ thể, anh ta đã dọn sạch tủ lạnh để tránh khỏi mọi cám dỗ. Tuy nhiên, khi tình cờ thấy một hộp kem chưa mở, anh ta lại mắc phải Ngụy biện chi phí chìm. Mặc dù số tiền 15 đô la mà Fred chi cho kem là chi phí chìm đã phát sinh và không thể thu hồi được, Fred vẫn tự thuyết phục mình rằng anh ta không thể để kem bị lãng phí vì trước đó anh ta đã chi số tiền khó kiếm được của mình để mua nó. Ăn hết một hộp kem hoàn toàn không phù hợp với mục tiêu giảm cân hiện tại của anh ta, vì lượng calo mà anh ta sẽ hấp thụ khi tiêu thụ nó gấp nhiều lần tổng lượng calo mục tiêu hàng ngày của chế độ ăn mới của anh ta. Tuy nhiên, bất chấp những hậu quả bất lợi cho mục tiêu sức khỏe của mình, Fred vẫn bị thuyết phục để ăn kem vì Ngụy biện chi phí chìm.

Trong bối cảnh đầu tư, hậu quả của ngụy biện chi phí chìm có thể nghiêm trọng hơn nhiều so với một số lượng calo không mong muốn. Khi giá cổ phiếu giảm, các nhà đầu tư thường bắt đầu sử dụng logic rằng "Tôi đã mất XXX đô la, giờ thì quá muộn để bán rồi". Khi giá tiếp tục giảm và thua lỗ tăng lên, cam kết của nhà đầu tư đối với chi phí chìm tiếp tục tăng cao. “Giờ tôi đã mất XXXXX đô la, không cách nào bán được nữa. Cuối cùng thì nó cũng phải quay lại thôi. Tôi sẽ giữ nó lại.” Những cân nhắc không đúng đắn hoặc phi lý về chi phí chìm có thể dẫn đến những quyết định tồi tệ tiếp tục mất kiểm soát, chỉ vì nhận thức không đúng về một khoản chi phí không thể thu hồi được.