[Series Những Thách Thức Trong Tâm Lý Giao Dịch] - Phần 12: Tự nhận thức

Xin chào cả nhà!

Trong hành trình giao dịch, những thách thức tâm lý luôn đóng vai trò then chốt trong việc quyết định sự thành bại của mỗi nhà giao dịch. Với mục tiêu giúp các nhà giao dịch hiểu rõ hơn về các vấn đề tâm lý và cách vượt qua chúng, Brett Steenbarger – chuyên gia hàng đầu về tâm lý giao dịch – đã cho ra đời series bài viết "Trading Psychology Challenges" (Những Thách Thức Trong Tâm Lý Giao Dịch).


Với nền tảng là một nhà tâm lý học lâm sàng và kinh nghiệm làm việc với các nhà giao dịch chuyên nghiệp tại các quỹ đầu tư lớn, series này của Brett Steenbarger sẽ tập trung vào việc chẩn đoán và giải quyết những khó khăn tâm lý mà các nhà giao dịch thường gặp phải, từ sự kiệt sức, căng thẳng, đến việc mất động lực hay quản lý cảm xúc khi đối mặt với thị trường. Brett không chỉ cung cấp các phân tích sâu sắc mà còn đưa ra các giải pháp thực tiễn, dựa trên bằng chứng và kinh nghiệm thực tế, giúp người đọc ứng dụng hiệu quả vào công việc giao dịch hàng ngày.

Phần cuối cùng của series sẽ đề cập đến tầm quan trọng của tự nhận thức trong trading, giúp nhà giao dịch kiểm soát cảm xúc và tránh thiên kiến gần đây. Dr. Brett đề xuất một quy trình tự huấn luyện gồm ba giai đoạn: chuẩn bị trước phiên để đánh giá hiệu suất và lập kế hoạch, đánh giá giữa ngày để duy trì tập trung và điều chỉnh chiến lược, và tổng kết sau giao dịch để rút kinh nghiệm. Cách tiếp cận này sẽ giúp bạn cải thiện hiệu suất, duy trì kỷ luật và xây dựng thói quen giao dịch hiệu quả.

Series "Những Thách Thức Trong Tâm Lý Giao Dịch" này không chỉ dành cho những nhà giao dịch đang tìm kiếm sự cải thiện hiệu suất, mà còn là nguồn cảm hứng cho bất kỳ ai muốn xây dựng một tâm lý mạnh mẽ, kiên định trước những biến động của thị trường.



Lời tác giả: Bài viết chi tiết về cách chẩn đoán vấn đề trong trading là phần nền tảng hữu ích cho loạt bài viết này về những thách thức trong tâm lý giao dịch. Trước khi tìm kiếm giải pháp cho những vấn đề ảnh hưởng đến trading, điều quan trọng là phải xác định xem đó là vấn đề trong trading ảnh hưởng đến tâm lý hay thách thức tâm lý cản trở trading Bài viết ở trên có thể giúp bạn phân biệt được điều quan trọng này – cùng với một số điểm mấu chốt khác.

Trong một podcast của tôi cho CMC Markets (Tập 7), tôi đã mô tả một kỹ thuật mà tôi sử dụng khi một nhà giao dịch trở nên quá tự tin sau một chuỗi thắng. Chúng tôi sử dụng hình ảnh hướng dẫn để hình dung một kịch bản trong đó giai đoạn gần đây nhất là một giai đoạn thua lỗ. Liệu nhà giao dịch có vẫn thực hiện các giao dịch đang được cân nhắc không? Nếu có, liệu kích thước vị thế có giống như trước không?

Một bài tập đơn giản như thế này là một cách để rèn luyện mức độ tự nhận thức cho nhà giao dịch, người có thể rơi vào bẫy thiên kiến gần đây (recency bias). Chúng ta có xu hướng quá nhấn mạnh vào những trải nghiệm gần đây, mở rộng chúng thành kỳ vọng cho tương lai. Điều này có thể khiến chúng ta mất tự tin sau khi thua lỗ và quá tự tin sau khi chiến thắng. Khi hiệu suất của chúng ta quay trở lại mức trung bình, chúng ta sẽ vào lệnh với kích thước nhỏ khi đáng lẽ nên giao dịch lớn hơn, và vào lệnh với kích thước lớn khi đáng lẽ nên giảm quy mô để tránh sụt giảm lợi nhuận. Sự biến động phản ứng trong việc xác định kích thước giao dịch và mức độ rủi ro tổng thể là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến hiệu suất kém.



Tự nhận thức (self-awareness) có nghĩa là chúng ta bước ra khỏi chính mình, suy nghĩ về cách mình suy nghĩ và quan sát trạng thái cảm xúc của bản thân. Khi chúng ta tự huấn luyện, theo định nghĩa, chúng ta đang ở trong trạng thái chánh niệm, khi chúng ta đứng trên các mô hình hành vi của mình và thực hiện mức độ lựa chọn và kiểm soát bản thân cao hơn. Đây là một trong những lợi ích lớn của việc ghi nhật ký giao dịch. Khi chúng ta viết về hiệu suất của mình, chúng ta có thể tách rời bản thân khỏi hiệu suất đó và có góc nhìn như một huấn luyện viên.

Đây là một nguyên tắc quan trọng trong hiệu suất: Khi chúng ta rèn luyện sự tự nhận thức bên ngoài giờ giao dịch, chúng ta xây dựng kỹ năng chánh niệm, và điều này cuối cùng sẽ phát huy tác dụng trong khi giao dịch.

Việc tự huấn luyện trước và sau giờ thị trường sẽ dần dần hình thành những cách suy nghĩ và hành động len lỏi vào quá trình giao dịch thực tế. Theo quan sát của tôi, một trong những dấu hiệu quan trọng nhất của thành công trong trading đối với các nhà giao dịch đang phát triển là khả năng nhận ra sai lầm giao dịch và khắc phục chúng ngay trong ngày giao dịch. Rất khó để rơi vào tình trạng suy giảm phong độ nếu bạn nhận thức được vấn đề và chủ động tự huấn luyện bản thân trong thời gian thực.




Vậy làm thế nào để chúng ta chuyển từ phản ứng thụ động sang chủ động?

Làm thế nào để giảm thiểu giao dịch thiếu suy nghĩ và giao dịch một cách có ý thức hơn?

Đây là một quy trình mà tôi thấy đặc biệt hữu ích:



Hãy chia ngày giao dịch của bạn thành ba giai đoạn: trước giờ giao dịch (premarket/pretrading), giữa ngày và cuối ngày. Trong mỗi giai đoạn này, bạn sẽ thực hiện một thói quen liên quan đến sự tự nhận thức.

Trước khi bắt đầu ngày giao dịch, bạn chủ động xem xét lại ngày hôm trước và lên kế hoạch để tiếp tục làm tốt những gì đã thực hiện hiệu quả, đồng thời khắc phục những sai lầm đã mắc phải. Bạn cũng xem xét hoạt động thị trường và xây dựng một số kịch bản "nếu-thì" để xác định cách hành động trong nhiều điều kiện thị trường khác nhau.

Giữa ngày, bạn nên dành thời gian nghỉ ngơi để lấy lại sự tập trung. Bạn cũng tạm rời xa việc theo dõi biến động giá và cập nhật lại các kịch bản của mình để xác định cơ hội tiềm năng vào buổi chiều. Đây cũng là thời điểm tuyệt vời để một lần nữa đánh giá hiệu suất, học hỏi từ những gì bạn đã làm đúng và sai vào buổi sáng. Khoảng nghỉ giữa ngày giúp bạn ngắt quãng bất kỳ mô thức tiêu cực nào có thể đã xuất hiện trong giao dịch của mình, nhằm cải thiện hiệu suất vào buổi chiều.

Cuối ngày, bạn chủ động xem xét lại hiệu suất trong ngày và đặt ra các mục tiêu, kế hoạch cụ thể cho ngày hôm sau. Những điều này sẽ trở thành một phần trong quá trình đánh giá vào sáng hôm sau. Trong phần đánh giá cuối ngày này, bạn sẽ kiểm tra xem mình có tập trung vào đúng khu vực cơ hội không, có giao dịch tốt các cơ hội đó không, và có làm tốt việc nhận diện cơ hội mới không. Chính quá trình này sẽ giúp bạn học hỏi từ kinh nghiệm, giảm thiểu khả năng những sai lầm hôm nay sẽ tiếp tục lặp lại vào ngày mai.



Hãy lưu ý rằng đây thực sự là một quá trình tự huấn luyện. Cũng giống như một huấn luyện viên bóng rổ hay bóng đá làm việc với đội bóng trước trận đấu lớn (chuẩn bị), trong trận đấu (họp giữa hiệp và hội ý), và sau trận đấu (đánh giá và luyện tập), bạn cũng đang làm việc với chính mình trước, trong và sau khi giao dịch. Điều này giúp bạn rèn luyện kỹ năng tự huấn luyện; biến sự chánh niệm thành một hoạt động hàng ngày—và cuối cùng nó trở thành một thói quen tích cực.

Đây có thể là "bảng điểm" quan trọng nhất mà bạn có thể tự đánh giá:

• Quy trình hàng ngày của bạn có giúp bạn cải thiện một cách có hệ thống không?
• Nếu bạn cứ lặp đi lặp lại một ngày như hôm nay, bạn sẽ xây dựng kỹ năng và hình thành thói quen tích cực, hay chỉ dậm chân tại chỗ trong sự tầm thường và thiếu nhất quán?
• Quy trình hàng ngày của bạn có giúp bạn trở nên tự nhận thức và tự chủ hơn, hay nó khiến bạn dễ bị ảnh hưởng bởi thiên kiến nhận thức và cảm xúc bốc đồng?

Thân tag các anh/chị: @lapuma @hoangmylan @TradePips @Hoa Việt @Bedauco @Lý Khánh Linh @minhchik3 @BBTO @lenam59 @Kevin2022 @anhnguyen14 @yaguara @ngoi_sao_co_doc @quangthanhtv @PhuocDung10x3b

Anh/chị nào muốn theo dõi series này thì bình luận "Tôi quan tâm" ở bên dưới để em tag vào các bài viết tiếp theo của series nha!


Đừng quên THẢ TIM, SHARE VÀ COMMENT để ủng hộ mình nhiều hơn nữa nhé!! Nice day cả nhà