Tiền tệ của khối Brics không phải là sự thay thế cho đồng USD

Các cuộc thảo luận về việc phi đô la hóa không đạt được kết quả như mong đợi khi phải tìm ra một giải pháp thay thế đáng tin cậy

Trong suốt cuộc đời mình, chúng ta đã phần nào coi nhẹ việc quản trị tài chính. Đồng đô la đã cung cấp đơn vị tính toán toàn cầu, phương tiện thanh toán và phương tiện lưu trữ giá trị, đáp ứng mọi yêu cầu của tiền tệ. Thái độ nhân từ của chính quyền Hoa Kỳ đối với phần còn lại của thế giới khi sử dụng đồng tiền này làm đồng tiền quốc tế duy nhất đã giúp điều này trở nên khả thi. Hệ thống này có những ưu điểm riêng nhưng cũng có nhiều nhược điểm dễ nhận thấy, bao gồm việc bị kiểm soát bởi một chính phủ và nhu cầu chuyển đổi hai lần, sang đồng tiền phương tiện, tạo ra chi phí và rủi ro.

Các nền kinh tế mới nổi đã trở nên quyết đoán hơn trong những năm gần đây, trong khi Hoa Kỳ dường như đã từ bỏ vai trò là nhà cung cấp đồng tiền toàn cầu. Kết quả là cuộc thảo luận về việc phi đô la hóa, được cả giới học thuật lẫn chính trị gia thúc đẩy, trong khi thị trường tài chính vẫn đang lưỡng lự chờ đợi một giải pháp thay thế khả thi cho đồng đô la.

Tình trạng phi đô la hóa​

Hiện nay, đồng đô la được sử dụng làm đơn vị tiền tệ toàn cầu, cho phép thực hiện các giao dịch xuyên biên giới cho cả tài khoản vãng lai và tài chính. Đồng tiền này được sử dụng làm kho lưu trữ giá trị cho các nhà đầu tư cá nhân nhỏ lẻ cũng như các nhà đầu tư lớn đang tìm kiếm nơi trú ẩn an toàn. Chức năng mệnh giá được sử dụng để thuận tiện cho việc so sánh. Chức năng này có thể dễ dàng được thay thế bằng trí tuệ nhân tạo, có thể chuyển đổi tiền tệ quốc gia thành một đơn vị có trọng số, chẳng hạn như một rổ tiền tệ từ các quốc gia bao gồm Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi.



Việc sử dụng nhiều loại tiền tệ quốc gia để thanh toán xuyên biên giới đang bắt đầu diễn ra trong khối Brics. Đồng Nhân dân tệ được cho là đã được sử dụng trong 50% giao dịch thương mại nội khối Brics, trong khi theo Swift, đồng tiền này chỉ chiếm 2% trong thanh toán toàn cầu vào tháng 5 năm 2025. Hệ thống thanh toán xuyên biên giới Brics vẫn đang được thảo luận.

Vấn đề chính là việc giải quyết sự mất cân bằng vì chưa có cơ chế nào được thiết lập và chưa có đồng tiền phương tiện nào được ủy quyền. Sáng kiến Brics Pay trước đây hóa ra chỉ là một trò lừa bịp, và ý tưởng hiện tại về XRP là một loại tiền điện tử, bị các quốc gia như Trung Quốc bài xích. Bản thân Trung Quốc không muốn cũng như không sẵn sàng đóng vai trò là một đồng tiền phương tiện của Brics. Một thể chế thanh toán bù trừ như Liên minh Thanh toán Châu Âu sau Thế chiến thứ hai là điều cần thiết.

Tuy nhiên, cơ chế này chỉ có thể loại bỏ nhu cầu sử dụng đồng đô la trong một phần nhỏ các giao dịch xuyên biên giới - thương mại hàng hóa và dịch vụ, với tổng giá trị khoảng 33 nghìn tỷ đô la vào năm 2024, chiếm khoảng một phần ba tổng sản phẩm quốc nội toàn cầu. Phần lớn các giao dịch tài chính xuyên biên giới vẫn được thực hiện bằng các loại tiền tệ chính, chẳng hạn như đồng đô la.

Đồng đô la vẫn thống trị thị trường ngoại hối​

Theo khảo sát ba năm một lần mới nhất của Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS) , thị trường ngoại hối toàn cầu trị giá 7,5 nghìn tỷ đô la mỗi ngày, tương đương với khối lượng giao dịch hàng hóa và dịch vụ của cả năm chỉ trong năm ngày. Thị trường này bao gồm các giao dịch giao ngay, tương lai và hoán đổi, trong đó đồng đô la vẫn là đồng tiền đối ứng trong 88% tổng số giao dịch vào năm 2022. Trong khi đó, đồng Nhân dân tệ chỉ chiếm 7%, thấp hơn nhiều so với tỷ trọng gần 12% trong rổ quyền rút vốn đặc biệt (SDR). Khảo sát ba năm một lần tiếp theo của BIS được thực hiện vào tháng 4 năm nay, với kết quả sẽ được công bố vào cuối năm.




Các thị trường tài chính toàn cầu khác, chẳng hạn như thị trường liên ngân hàng và tiền tệ, thị trường cổ phiếu và trái phiếu, cùng với các thị trường phái sinh, cũng cho thấy một câu chuyện tương tự. Những người chơi chính giao dịch trên các thị trường này cũng là những người tìm kiếm kho lưu trữ giá trị, phòng ngừa rủi ro trong cả ngắn hạn lẫn dài hạn. Đó là các ngân hàng, tập đoàn và nhà đầu tư toàn cầu. Có rất ít bằng chứng cho thấy họ từ bỏ các đồng tiền chính để chuyển sang đồng tiền quốc gia của khối BRICS, vốn đang bị các nhà lãnh đạo chính trị thao túng.

Trong bối cảnh chính quyền Hoa Kỳ đang lơ là trách nhiệm cung cấp một loại tiền tệ toàn cầu, việc tìm kiếm các giải pháp thay thế đang được tiến hành. Các loại tiền tệ của khối Brics đã được đề cập, nhưng một loại tiền tệ chung của khối Brics được bảo đảm bằng vàng đã bị loại khỏi chương trình nghị sự tại hội nghị thượng đỉnh Brics tháng 7 tại Rio de Janeiro. Điều này khiến các loại tiền tệ quốc gia, từ đồng Nhân dân tệ đến đồng Birr Ethiopia, bị bỏ qua.

Như Gary Smith và Udaibir Das , những người đóng góp cho OMFIF, đã lập luận, một cơ chế quản trị tài chính mới của khối Brics là rất khó xảy ra. Nếu không có một thỏa thuận chính trị như vậy, một loại tiền tệ đáng tin cậy để thanh toán các giao dịch của khối Brics có thể sẽ xuất hiện, nhưng khả năng thay thế đồng đô la còn lâu mới đạt được.